खाना

Hindi

Pronunciation
  • (Delhi Hindi) IPA(key): /kʰɑː.nɑː/, [kʰäː.näː]
  • Audio (IN)(file)

Etymology 1

Inherited from Prakrit 𑀔𑀸𑀡 (khāṇa), from Sanskrit खादन (khādana, “the act of eating; food”) + Middle Indo-Aryan -𑀓- (-ka-). Doublet of खान (khān) and खादन (khādan).

Noun

खाना • (khānā) m (Urdu spelling کھانا)

  1. food, meal
    इस होटल में अच्छा खाना मिल सकता है।
    is hoṭal mẽ acchā khānā mil saktā hai.
    You can get good food in this hotel.
Declension
Declension of खाना (masc ā-stem)
singular plural
direct खाना
khānā		 खाने
khāne
oblique खाने
khāne		 खानों
khānõ
vocative खाने
khāne		 खानो
khāno
Synonyms
Descendants
  • → Assamese: খানা (khana)
  • → Bengali: খানা (khana)

Etymology 2
Hindi verb set
खाना (khānā)
खिलाना (khilānā)
खिलवाना (khilvānā)

Inherited from Sauraseni Prakrit 𑀔𑀸𑀤𑀺 (khādi), from Sanskrit खादति (khādati). Cognate with Konkani खाव्चे (khāvce), Gujarati ખાવું (khāvũ), Marathi खाणे (khāṇe), Sindhi کائِڻُ / खाइणु, Punjabi ਖਾਣਾ (khāṇā) / کھانا (khānā), Nepali खानु (khānu), Garhwali खाणु (khāṇu), Bhojpuri खाईल (khāīl), Bengali খাওয়া (khaōẇa), Assamese খা (kha), Sylheti ꠈꠣꠃꠣ (xáua), Rajbanshi खाबा, Sinhalese කනවා (kanawā), Dhivehi ކަނީ (kanī).

Verb

खाना • (khānā) (Urdu spelling کھانا)

  1. to eat, subsist on
    हिन्दू धर्म के अनुसार, गाय का माँस नहीं खाना चाहिए।
    hindū dharm ke anusār, gāy kā mā̃s nahī̃ khānā cāhie.
    According to the Hindu religion, you should not eat beef.
  2. (idiomatic) to obtain (usually by wrong means)
    पैसे खाना ― paise khānā ― to obtain money by wrong means
  3. to accept, receive (often of physical violence)
    थप्पड़ खाना ― thappaṛ khānā ― to be slapped
Conjugation
Impersonal forms of खाना
Undeclined
Stem खा
khā
Infinitive खाना
khānā
Oblique Infinitive खाने
khāne
Conjunctive खाकर, खाके
khākar, khāke
Progressive खाते-खाते
khāte-khāte
Participles
dir m s m p
obl m s		 f s f p
Infinitive खाना
khānā		 खाने
khāne		 खानी
khānī		 खानीं
khānī̃
Habitual खाता
khātā		 खाते
khāte		 खाती
khātī		 खातीं
khātī̃
Perfective खाया
khāyā		 खाये1
khāye1		 खायी1
khāyī1		 खायीं1
khāyī̃1
Prospective
Agentive		 खानेवाला
khānevālā		 खानेवाले
khānevāle		 खानेवाली
khānevālī		 खानेवालीं
khānevālī̃
Adjectival Perfective खाया हुआ
khāyā huā		 खाये हुए1
khāye hue1		 खायी हुई1
khāyī huī1		 खायी हुईं1
khāyī huī̃1
Habitual खाता हुआ
khātā huā		 खाते हुए
khāte hue		 खाती हुई
khātī huī		 खाती हुईं
khātī huī̃

1The participles खाये (khāye), खायी (khāyī) and खायीं (khāyī̃) can also be spelled without the y: खाए (khāe), खाई (khāī) and खाईं (khāī̃).

Personal forms of खाना
Non-Aspectual
Singular Plural
1st
मैं		 2nd
तू		 3rd
यह/वह, ये/वो		 2nd
तुम		 1st
हम		 3rd, 2nd
ये/वो/वे, आप
Indicative PERF m खाया
khāyā		 खाये1
khāye1
f खायी1
khāyī1		 खायीं1
khāyī̃1
FUT m खाऊँगा
khāūṅgā		 खायेगा4
khāyegā4		 खाओगे
khāoge		 खायेंगे4
khāyeṅge4
f खाऊँगी
khāūṅgī		 खायेगी4
khāyegī4		 खाओगी
khāogī		 खायेंगी4
khāyeṅgī4
Subjunctive FUT m
f		 खाऊँ
khāū̃		 खाये2
khāye2		 खाओ
khāo		 खायें2
khāyẽ2
Contrafactual PST m खाता
khātā		 खाते
khāte
f खाती
khātī		 खातीं
khātī̃
Imperative PRS m
f		 खा
khā		 खाओ
khāo		 खाइये3
khāiye3
FUT m
f		 खाइयो
khāiyo		 खाना
khānā		 खाइयेगा3
khāiyegā3
Habitual Aspect
Indicative PRS m खाता हूँ
khātā hū̃		 खाता है
khātā hai		 खाते हो
khāte ho		 खाते हैं
khāte ha͠i
f खाती हूँ
khātī hū̃		 खाती है
khātī hai		 खाती हो
khātī ho		 खाती हैं
khātī ha͠i
PST m खाता था
khātā thā		 खाते थे
khāte the
f खाती थी
khātī thī		 खाती थीं
khātī thī̃
Presumptive PRS
PST		 m खाता हूँगा
khātā hūṅgā		 खाता होगा
khātā hogā		 खाते होगे
khāte hoge		 खाते होंगे
khāte hoṅge
f खाती हूँगी
khātī hūṅgī		 खाती होगी
khātī hogī		 खाती होगी
khātī hogī		 खाती होंगी
khātī hoṅgī
Subjunctive PRS m खाता हूँ
khātā hū̃		 खाता हो
khātā ho		 खाते हो
khāte ho		 खाते हों
khāte hõ
f खाती हूँ
khātī hū̃		 खाती हो
khātī ho		 खाती हो
khātī ho		 खाती हों
khātī hõ
Contrafactual PST m खाता होता
khātā hotā		 खाते होते
khāte hote
f खाती होती
khātī hotī		 खाती होतीं
khātī hotī̃
Perfective Aspect
Singular Plural
1st
मैं		 2nd
तू		 3rd
यह/वह, ये/वो		 2nd
तुम		 1st
हम		 3rd, 2nd
ये/वो/वे, आप
Indicative PRS m खाया हूँ
khāyā hū̃		 खाया है
khāyā hai		 खाये हो1
khāye ho1		 खाये हैं1
khāye ha͠i1
f खायी हूँ1
khāyī hū̃1		 खायी है1
khāyī hai1		 खायी हो1
khāyī ho1		 खायी हैं1
khāyī ha͠i1
PST m खाया था
khāyā thā		 खाये थे1
khāye the1
f खायी थी1
khāyī thī1		 खायी थीं1
khāyī thī̃1
FUT m खाया हूँगा
khāyā hūṅgā		 खाया होगा
khāyā hogā		 खाये होगे1
khāye hoge1		 खाये होंगे1
khāye hoṅge1
f खायी हूँगी1
khāyī hūṅgī1		 खायी होगी1
khāyī hogī1		 खायी होगी1
khāyī hogī1		 खायी होंगी1
khāyī hoṅgī1
Presumptive PRS
PST		 m खाया हूँगा
khāyā hūṅgā		 खाया होगा
khāyā hogā		 खाये होगे1
khāye hoge1		 खाये होंगे1
khāye hoṅge1
f खायी हूँगी1
khāyī hūṅgī1		 खायी होगी1
khāyī hogī1		 खायी होगी1
khāyī hogī1		 खायी होंगी1
khāyī hoṅgī1
Subjunctive PRS m खाया हूँ
khāyā hū̃		 खाया हो
khāyā ho		 खाये हो1
khāye ho1		 खाये हों1
khāye hõ1
f खायी हूँ1
khāyī hū̃1		 खायी हो1
khāyī ho1		 खायी हो1
khāyī ho1		 खायी हों1
khāyī hõ1
FUT m खाया होऊँ
khāyā hoū̃		 खाया होए
khāyā hoe		 खाये होओ1
khāye hoo1		 खाये होएँ1
khāye hoẽ1
f खायी होऊँ1
khāyī hoū̃1		 खायी होए1
khāyī hoe1		 खायी होओ1
khāyī hoo1		 खायी होएँ1
khāyī hoẽ1
Contrafactual PST m खाया होता
khāyā hotā		 खाये होते1
khāye hote1
f खायी होती1
khāyī hotī1		 खायी होतीं1
khāyī hotī̃1
Progressive Aspect
Indicative PRS m खा रहा हूँ
khā rahā hū̃		 खा रहा है
khā rahā hai		 खा रहे हो
khā rahe ho		 खा रहे हैं
khā rahe ha͠i
f खा रही हूँ
khā rahī hū̃		 खा रही है
khā rahī hai		 खा रही हो
khā rahī ho		 खा रही हैं
khā rahī ha͠i
PST m खा रहा था
khā rahā thā		 खा रहे थे
khā rahe the
f खा रही थी
khā rahī thī		 खा रही थीं
khā rahī thī̃
FUT m खा रहा हूँगा
khā rahā hūṅgā		 खा रहा होगा
khā rahā hogā		 खा रहे होगे
khā rahe hoge		 खा रहे होंगे
khā rahe hoṅge
f खा रही हूँगी
khā rahī hūṅgī		 खा रही होगी
khā rahī hogī		 खा रही होगी
khā rahī hogī		 खा रही होंगी
khā rahī hoṅgī
Presumptive PRS
PST
FUT		 m खा रहा हूँगा
khā rahā hūṅgā		 खा रहा होगा
khā rahā hogā		 खा रहे होगे
khā rahe hoge		 खा रहे होंगे
khā rahe hoṅge
f खा रही हूँगी
khā rahī hūṅgī		 खा रही होगी
khā rahī hogī		 खा रही होगी
khā rahī hogī		 खा रही होंगी
khā rahī hoṅgī
Subjunctive PRS m खा रहा हूँ
khā rahā hū̃		 खा रहा हो
khā rahā ho		 खा रहे हो
khā rahe ho		 खा रहे हों
khā rahe hõ
f खा रही हूँ
khā rahī hū̃		 खा रही हो
khā rahī ho		 खा रही हो
khā rahī ho		 खा रही हों
khā rahī hõ
FUT m खा रहा होऊँ
khā rahā hoū̃		 खा रहा होए
khā rahā hoe		 खा रहे होओ
khā rahe hoo		 खा रहे होएँ
khā rahe hoẽ
f खा रही होऊँ
khā rahī hoū̃		 खा रही होए
khā rahī hoe		 खा रही होओ
khā rahī hoo		 खा रही होएँ
khā rahī hoẽ
Contrafactual PST m खा रहा होता
khā rahā hotā		 खा रहे होते
khā rahe hote
f खा रही होती
khā rahī hotī		 खा रही होतीं
khā rahī hotī̃
1st
मैं		 2nd
तू		 3rd
यह/वह, ये/वो		 2nd
तुम		 1st
हम		 3rd, 2nd
ये/वो/वे, आप
Singular Plural

1The participles खाये (khāye), खायी (khāyī) and खायीं (khāyī̃) can also be spelled without the y: खाए (khāe), खाई (khāī) and खाईं (khāī̃).
2The forms खाये (khāye) and खायें (khāyẽ) can also be spelled without the y: खाए (khāe) and खाएँ (khāẽ).
3The forms खािये (khāiye) and खाियेगा (khāiyegā) can also be spelled without the y: खािए (khāie) and खािएगा (khāiegā).
4The forms खायेगा (khāyegā), खायेंगे (khāyeṅge), खायेगी (khāyegī) and खायेंगी (khāyeṅgī) can also be spelled without the y: खाएगा (khāegā), खाएँगे (khāeṅge), खाएगी (khāegī) and खाएँगी (khāeṅgī).

Etymology 3

See the etymology of the corresponding lemma form.

Noun

खाना • (khānā) m

  1. nuqtaless form of ख़ाना (xānā)

Further reading

Marathi

Etymology

Borrowed from Classical Persian خانه (xāna).

Pronunciation
  • IPA(key): /kʰa.na/

Noun

खाना • (khānā) m

  1. place

Further reading

Nepali

Pronunciation

Etymology 1

Inherited from Khasa Prakrit 𑀔𑀸𑀡 (khāṇa), from Sanskrit खादन (khādana, “the act of eating; food”) + Middle Indo-Aryan -𑀓- (-ka-). Related to खानु (khānu, “to eat”).

Noun

खाना • (khānā)

  1. food
Declension
Declension of खाना
Singular Plural
nominative खाना [kʰänä] खानाहरू [kʰänä̤ːɾu]
accusative खानालाई [kʰänäläi] खानाहरूलाई [kʰänä̤ːɾuläi]
instrumental/ergative खानाले [kʰänäle] खानाहरूले [kʰänä̤ːɾule]
dative खानालाई [kʰänäläi] खानाहरूलाई [kʰänä̤ːɾuläi]
ablative खानाबाट [kʰänäbäʈʌ] खानाहरूबाट [kʰänä̤ːɾubäʈʌ]
genitive खानाको [kʰänäko] खानाहरूको [kʰänä̤ːɾuko]
locative खानामा [kʰänämä] खानाहरूमा [kʰänä̤ːɾumä]
Notes:
  • -को (-ko) becomes:
    • -का (-kā) when followed by a plural noun.
    • -की (-kī) when followed by a feminine noun.

Etymology 2

Borrowed from Classical Persian خانه (xāne).

Noun

खाना • (khānā)

  1. compartment
Declension
Declension of खाना
Singular Plural
nominative खाना [kʰänä] खानाहरू [kʰänä̤ːɾu]
accusative खानालाई [kʰänäläi] खानाहरूलाई [kʰänä̤ːɾuläi]
instrumental/ergative खानाले [kʰänäle] खानाहरूले [kʰänä̤ːɾule]
dative खानालाई [kʰänäläi] खानाहरूलाई [kʰänä̤ːɾuläi]
ablative खानाबाट [kʰänäbäʈʌ] खानाहरूबाट [kʰänä̤ːɾubäʈʌ]
genitive खानाको [kʰänäko] खानाहरूको [kʰänä̤ːɾuko]
locative खानामा [kʰänämä] खानाहरूमा [kʰänä̤ːɾumä]
Notes:
  • -को (-ko) becomes:
    • -का (-kā) when followed by a plural noun.
    • -की (-kī) when followed by a feminine noun.

Further reading
  • Turner, Ralph Lilley (1931) “खाना”, in A comparative and etymological dictionary of the Nepali language, London: K. Paul, Trench, Trubner
  • Schmidt, Ruth L. (1993) “खाना”, in A Practical Dictionary of Modern Nepali, Ratna Sagar
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.