opowiedzieć
Old Polish
Etymology
From o- + powiedzieć. First attested in 1394.
Verb
opowiedzieć pf (imperfective opowiadać)
- to inform, to let know; to tell about
- 1959 [1394], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 307, Poznań:
- Kedym Broniszeui pobral dobitek, tedym opouedzal starsemu
- [Kiedym Broniszewi pobral dobytek, tedym opowiedział starszemu]
- to announce, to proclaim, to make known
- 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 117:
- Thedy woythow poszel ma ludzyom opowyedzyecz, ysz maya gayny sząd
- [Tedy wojtow poseł ma ludziom opowiedzieć, iż mają gajny sąd]
- (law) to report in court; to make a statement
- 1950 [1482], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1597:
- Jako my then lysth szgorzal, kthorym myal na tho szyedlyszko oth xyandza Janusza, y wczasz opowyedzal, ysz szgorzal
- [Jako mi ten list zgorzał, ktorym miał na to siedlisko ot księdza Janusza, i w czas opowiedział, iż zgorzał]
- to announce someone's arrival
- 1930 [c. 1455], “Judith”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka), 16, 10:
- Y wyedly iø (sc. Judyt) ku stanu Olofernowu y opowyedzely iø (annuntiantes eam)
- [I wiedli ją (sc. Judyt) ku stanu Olofernowu, i opowiedzieli ją (annuntiantes eam)]
- to answer; to reply; to respond
- Synonym: odpowiedzieć
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa, page 391:
- Tedy opovyedzyal (respondens Mat 19, 27) svyathy Pyotr y rzekl
- [Tedy opowiedział (respondens Mat 19, 27) Święty Piotr i rzekł]
Descendants
- Polish: opowiedzieć
References
- Bańkowski, Andrzej (2000) “opowiedzieć”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “opowiedzieć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
Etymology
Inherited from Old Polish opowiedzieć. By surface analysis, o- + powiedzieć.
Pronunciation
- IPA(key): /ɔ.pɔˈvjɛ.d͡ʑɛt͡ɕ/
- (Middle Polish) IPA(key): /ɔ.pɔˈvjɛ.d͡ʑɛt͡ɕ/
Audio (file) - Rhymes: -ɛd͡ʑɛt͡ɕ
- Syllabification: o‧po‧wie‧dzieć
Verb
opowiedzieć pf (imperfective opowiadać)
- (transitive) to tell, to narrate (to present a series of events using words) [+dative = to whom] [+ o (locative) = about whom/what]
- (reflexive with się) to back, to side with [+ za (instrumental) = someone/something], [+ przeciwko (dative) = against someone/something]
- (transitive, obsolete) to inform, to tell, to announce
- (transitive, obsolete, hunting, of a dog) to announce an animal's location by barking
- (transitive, Middle Polish) to bode
- Synonym: zapowiedzieć
- (transitive, Middle Polish, law) to warn the interested party verbally of a request or proceeding taking place within a specified period
- (transitive, Middle Polish) to reply
- Synonym: odpowiedzieć
- (reflexive with się, literary) to justify (to explain actions or intentions so as to gain the approval of someone) [+dative = to whom] [+ z (genitive) = what]
- (reflexive with się) to announce one's arrival or departure
- (reflexive with się, Middle Polish) to tell about oneself
- (reflexive with się, Middle Polish) to speak one's mind, to express one's opinion
- (reflexive with się, Middle Polish) to institute
- Synonym: powołać się
Conjugation
Conjugation of opowiedzieć pf | |||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
person | singular | plural | |||||||||||||||||
masculine | feminine | neuter | virile | nonvirile | |||||||||||||||
infinitive | opowiedzieć | ||||||||||||||||||
future tense | 1st | opowiem | opowiemy | ||||||||||||||||
2nd | opowiesz | opowiecie | |||||||||||||||||
3rd | opowie | opowiedzą | |||||||||||||||||
impersonal | opowie się | ||||||||||||||||||
past tense | 1st | opowiedziałem, -(e)m opowiedział |
opowiedziałam, -(e)m opowiedziała |
opowiedziałom, -(e)m opowiedziało |
opowiedzieliśmy, -(e)śmy opowiedzieli |
opowiedziałyśmy, -(e)śmy opowiedziały | |||||||||||||
2nd | opowiedziałeś, -(e)ś opowiedział |
opowiedziałaś, -(e)ś opowiedziała |
opowiedziałoś, -(e)ś opowiedziało |
opowiedzieliście, -(e)ście opowiedzieli |
opowiedziałyście, -(e)ście opowiedziały | ||||||||||||||
3rd | opowiedział | opowiedziała | opowiedziało | opowiedzieli | opowiedziały | ||||||||||||||
impersonal | opowiedziano | ||||||||||||||||||
conditional | 1st | opowiedziałbym, bym opowiedział |
opowiedziałabym, bym opowiedziała |
opowiedziałobym, bym opowiedziało |
opowiedzielibyśmy, byśmy opowiedzieli |
opowiedziałybyśmy, byśmy opowiedziały | |||||||||||||
2nd | opowiedziałbyś, byś opowiedział |
opowiedziałabyś, byś opowiedziała |
opowiedziałobyś, byś opowiedziało |
opowiedzielibyście, byście opowiedzieli |
opowiedziałybyście, byście opowiedziały | ||||||||||||||
3rd | opowiedziałby, by opowiedział |
opowiedziałaby, by opowiedziała |
opowiedziałoby, by opowiedziało |
opowiedzieliby, by opowiedzieli |
opowiedziałyby, by opowiedziały | ||||||||||||||
impersonal | opowiedziano by | ||||||||||||||||||
imperative | 1st | niech opowiem | opowiedzmy | ||||||||||||||||
2nd | opowiedz | opowiedzcie | |||||||||||||||||
3rd | niech opowie | niech opowiedzą | |||||||||||||||||
passive adjectival participle | opowiedziany | opowiedziana | opowiedziane | opowiedziani | opowiedziane | ||||||||||||||
anterior adverbial participle | opowiedziawszy | ||||||||||||||||||
verbal noun | opowiedzenie |
References
Further reading
- opowiedzieć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- opowiedzieć in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “opowiedzieć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “opowiedzieć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “OPOWIEDZIEĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 24.03.2016
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “opowiedzieć”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “opowiedzieć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “opowiedzieć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 810
- opowiedzieć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.