baczyć

Back-formation of Proto-Slavic *obačiti.[1][2] First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /baːt͡ʃʲɨt͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /bɒt͡ʃʲɨt͡ɕ/

baczyć impf

1. to see
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 549:

     Poczną pytać: Azalim ja? Iże w tem pytaniu nie baczyli, czyja by ręka ostała w misie z Jezucristem

     [Poczną pytać: "Azalim ja?", iże w tem pytaniu nie baczyli, czyja by ręka ostała w misie z Jezukrystem]

2. to notice, to heed
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 65, 18:

     Przeto wisluszal bog y baczil iest glos prosby moiey (propterea exaudivit deus et attendit voci deprecationis meae)

     [Przeto wysłuszał Bog i baczył jest głos prośby mojej (propterea exaudivit Deus et attendit voci deprecationis meae)]

3. to consider, to ponder
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 701:

     Też jeszcze mamy baczyć, wspominając trudną mękę, ktorą cirpiał miły Cristus u Annasza

     [Też jeszcze mamy baczyć, wspominając trudną mękę, ktorą cirpiał miły Krystus u Annasza]

4. to contemplate
   • 1901 [Middle of the 15th century], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 426:

     Baczy zawsze møkø (propterea considera semper passionem filii mei)

     [Baczy zawsze mękę (propterea considera semper passionem filii mei)]

5. to examine
   • 1886, Emil Kałużniacki, editor, Die polnische Recension der Magdeburger Urtheile und die einschlägigen deutschen, lateinischen und czechischen Sammlungen, page 197:

     Bacz dobrze ten ortel, czo gy lagyesz

     [Bacz dobrze ten ortel, co ji łajesz]

6. to remember
   • 1853 [End of the 15th century], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 136:

     Baczczye przyklad, kosthirowye, nąpyschczye gy dzysz w zwey glowye

     [Baczcie przykład, kostyrowie, napiszcie ji dziś w swej głowie!]

7. to conclude, to draw a conclusion
   • 1853 [End of the 15th century], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 140:

     Thu szthąd baczczye, yzecz thak dawno roszlewągya krew luczką marno

     [Tu stąd baczcie, iżeć tak dawno rozlewają krew ludzką marno]

8. to know, to be aware of
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 93, 8:

     Rozumeycze glupi w ludzoch a szaleni nekedi baczicze (stulti aliquando sapite)

     [Rozumiejcie, głupi w ludzioch a szaleni niekiedy baczycie (stulti aliquando sapite)]

• Polish: baczyć

• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “baczyć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish baczyć, a back-formation of Proto-Slavic *obačiti (perfective of Proto-Slavic *ačiti), reanalysed as *o-bačiti. Compare zobaczyć. Related to oko.

• IPA^(key): /ˈba.t͡ʂɨt͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈbɒ.t͡ʂɨt͡ɕ/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -at͡ʂɨt͡ɕ
• Syllabification: ba‧czyć

baczyć impf

1. (intransitive, literary) to heed, to pay attention to, to mind [+ na (accusative)]

   nie bacząc na cenę ― no matter the cost

   nie bacząc na koszty ― sparing no expense

   baczyć na groźbę ― to heed a threat

   baczyć na niebezpieczeństwo ― to recognize a danger

   baczyć na konsekwencje ― to be wary of the consequences

   baczyć na etykietę ― to mind one's manners

• → Belarusian: ба́чыць (báčycʹ)
• → Ukrainian: ба́чити (báčyty)

• baczyć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• baczyć in Polish dictionaries at PWN
• Brückner, Aleksander (1927) “baczyć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “baczyć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Paweł Kupiszewski (17.02.2016) “BACZYĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “baczyć”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “baczyć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “baczyć”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 1, Warsaw, page 81
• baczyć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego