रक्त

See also: रक्ति and रिक्त

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit रक्त (rákta), from the root रञ्ज् (rañj, “to redden”).

Pronunciation

(Delhi Hindi) IPA^(key): /ɾəkt̪/, [ɾɐkt̪]
Rhymes: -əkt̪

Noun

रक्त • (rakt) m (Urdu spelling رکت)

blood
हमारी धमनियों में वीरों का रक्त है।
hamārī dhamniyõ mẽ vīrõ kā rakt hai.
The blood of heroes runs in our arteries.

रक्त की जाँच का परिणाम क्या था?
rakt kī jā̃c kā pariṇām kyā thā?
What was the result of the blood test?

Declension

Declension of रक्त (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	रक्त rakt	रक्त rakt
oblique	रक्त rakt	रक्तों raktõ
vocative	रक्त rakt	रक्तो rakto

Synonyms

ख़ून (xūn)
लहू (lahū)

Adjective

रक्त • (rakt) (indeclinable, Urdu spelling رکت)

(color) red
Synonym: लाल (lāl)

References

Bahri, Hardev (1989) “रक्त”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons.
Platts, John T. (1884) “रक्त”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.

Marathi

Etymology

From Old Marathi 𑘨𑘎𑘿𑘝 (rakta), from Sanskrit रक्त (rakta). Related to रगत (ragat).

Pronunciation

IPA^(key): /ɾək.t̪ə/

Adjective

रक्त • (rakta)

red (rare)
Synonym: लाल (lāl)

Noun

रक्त • (rakta) n

blood

Declension

Declension of रक्त (neut cons-stem)
direct singular	रक्त rakt
direct plural	रक्ते, रक्तं rakte, rakta
	singular एकवचन	plural अनेकवचन
nominative प्रथमा	रक्त rakt	रक्ते, रक्तं rakte, rakta
oblique सामान्यरूप	रक्ता raktā	रक्तां- raktān-
acc. / dative द्वितीया / चतुर्थी	रक्ताला raktālā	रक्तांना raktānnā
ergative	रक्ताने, रक्तानं raktāne, raktāna	रक्तांनी raktānnī
instrumental	रक्ताशी raktāśī	रक्तांशी raktānśī
locative सप्तमी	रक्तात raktāt	रक्तांत raktāt
vocative संबोधन	रक्ता raktā	रक्तांनो raktānno
Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Locative Note: -त (-ta) is a postposition.

Genitive declension of रक्त (neut cons-stem)
	masculine object पुल्लिंगी कर्म		feminine object स्त्रीलिंगी कर्म		neuter object नपुसकलिंगी कर्म		oblique सामान्यरूप
	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular^* एकवचन	plural अनेकवचन	oblique सामान्यरूप
singular subject एकवचनी कर्ता	रक्ताचा raktāċā	रक्ताचे raktāċe	रक्ताची raktācī	रक्ताच्या raktācā	रक्ताचे, रक्ताचं raktāċe, raktāċa	रक्ताची raktācī	रक्ताच्या raktācā
plural subject अनेकवचनी कर्ता	रक्तांचा raktānċā	रक्तांचे raktānċe	रक्तांची raktāñcī	रक्तांच्या raktāncā	रक्तांचे, रक्तांचं raktānċe, raktānċa	रक्तांची raktāñcī	रक्तांच्या raktāñcā
^* Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition.

Derived terms

रक्तगट (raktagaṭ, “blood group”)
रक्तदाब (raktadāb, “blood pressure”)
रक्तपुरवठा (raktapuravṭhā, “blood supply”)
रक्तपेढी (raktapeḍhī, “blood bank”)
रक्तपेशी (raktapeśī, “blood cell”)
रक्तवाहिनी (raktavāhinī, “blood vessel”)
रक्तस्राव (raktasrāv, “bleeding”)

References

Berntsen, Maxine, “रक्त”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies, 1982-1983.
Molesworth, James Thomas (1857) “रक्त”, in A dictionary, Marathi and English, Bombay: Printed for government at the Bombay Education Society's Press
Shridhar Ganesh Vaze (1911) “रक्त”, in The Aryabhusan School Dictionary, Poona: Arya-Bhushan Press

Nepali

Etymology

Borrowed from Sanskrit रक्त (rakta). Doublet of रगत (ragat).

Pronunciation

IPA^(key): [rʌk̚t̪ʌ]

Phonetic Devanagari: रक्त

Noun

रक्त • (rakta)

blood

References

Turner, Ralph Lilley (1931) “रक्त”, in A comparative and etymological dictionary of the Nepali language, London: K. Paul, Trench, Trubner

Old Marathi

Noun

रक्त (rakta) n

Devanagari form of 𑘨𑘎𑘿𑘝 (rakta)

Sanskrit

Alternative scripts

ৰক্ত (Assamese script)
ᬭᬓ᭄ᬢ (Balinese script)
রক্ত (Bengali script)
𑰨𑰎𑰿𑰝 (Bhaiksuki script)
𑀭𑀓𑁆𑀢 (Brahmi script)
ရက္တ (Burmese script)
રક્ત (Gujarati script)
ਰਕ੍ਤ (Gurmukhi script)
𑌰𑌕𑍍𑌤 (Grantha script)
ꦫꦏ꧀ꦠ (Javanese script)
𑂩𑂍𑂹𑂞 (Kaithi script)
ರಕ್ತ (Kannada script)
រក្ត (Khmer script)
ຣກ຺ຕ (Lao script)
രക്ത (Malayalam script)
ᡵᠠᡬᢠᠠ (Manchu script)
𑘨𑘎𑘿𑘝 (Modi script)
ᠷᠠᢉᢐᠠ᠋ (Mongolian script)
𑧈𑦮𑧠𑦽 (Nandinagari script)
𑐬𑐎𑑂𑐟 (Newa script)
ରକ୍ତ (Odia script)
ꢬꢒ꣄ꢡ (Saurashtra script)
𑆫𑆑𑇀𑆠 (Sharada script)
𑖨𑖎𑖿𑖝 (Siddham script)
රක‍්ත (Sinhalese script)
𑩼𑩜 𑪙𑩫 (Soyombo script)
𑚤𑚊𑚶𑚙 (Takri script)
ரக்த (Tamil script)
రక్త (Telugu script)
รกฺต (Thai script)
ར་ཀྟ (Tibetan script)
𑒩𑒏𑓂𑒞 (Tirhuta script)
𑨫𑨋𑩇𑨙 (Zanabazar Square script)

Etymology

From the root verb रञ्ज् (rañj, “to redden”), from Proto-Indo-European *reg- (“to dye”). Cognate with Persian (raxš), Sogdian [script needed] (rɣš- /⁠raxš⁠/, “Rakhsh”), Khwarezmian rxtk (raxtak, “red”), Mazanderani رش (raš, “red (of cattle)”), Northern Kurdish reş (“black”).

Noun

रक्त • (rakta) stem, m

red (colour)
safflower L.
Barringtonia acutangula L. (freshwater mangrove)
name of Shiva MBh.
name of the planet Mars VarBṛS. Sch.
name of a plant:
1. Abrus precatorius (or its seeds as a measure or weight, = रक्तिका) Car.
2. Rubia munjista L. (Indian madder)
3. Echinops echinatus L. (Indian globe thistle)
name of one of the 7 tongues of fire L.
(in music) Name of a श्रुति Saṃgīt.

Declension

Masculine a-stem declension of रक्त (rakta)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	रक्तः raktaḥ	रक्तौ / रक्ता¹ raktau / raktā¹	रक्ताः / रक्तासः¹ raktāḥ / raktāsaḥ¹
Vocative	रक्त rakta	रक्तौ / रक्ता¹ raktau / raktā¹	रक्ताः / रक्तासः¹ raktāḥ / raktāsaḥ¹
Accusative	रक्तम् raktam	रक्तौ / रक्ता¹ raktau / raktā¹	रक्तान् raktān
Instrumental	रक्तेन raktena	रक्ताभ्याम् raktābhyām	रक्तैः / रक्तेभिः¹ raktaiḥ / raktebhiḥ¹
Dative	रक्ताय raktāya	रक्ताभ्याम् raktābhyām	रक्तेभ्यः raktebhyaḥ
Ablative	रक्तात् raktāt	रक्ताभ्याम् raktābhyām	रक्तेभ्यः raktebhyaḥ
Genitive	रक्तस्य raktasya	रक्तयोः raktayoḥ	रक्तानाम् raktānām
Locative	रक्ते rakte	रक्तयोः raktayoḥ	रक्तेषु rakteṣu
Notes	¹Vedic

Noun

रक्त • (rakta) stem, n

blood Mn. Hariv. &c.
a partic. disease of the eyes, Hcat.
the menstrual fluid L.
copper L.
vermilion L.
cinnabar L.
saffron L.
the fruit of Flacourtia cataphracta L.

Declension

Neuter a-stem declension of रक्त (rakta)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	रक्तम् raktam	रक्ते rakte	रक्तानि / रक्ता¹ raktāni / raktā¹
Vocative	रक्त rakta	रक्ते rakte	रक्तानि / रक्ता¹ raktāni / raktā¹
Accusative	रक्तम् raktam	रक्ते rakte	रक्तानि / रक्ता¹ raktāni / raktā¹
Instrumental	रक्तेन raktena	रक्ताभ्याम् raktābhyām	रक्तैः / रक्तेभिः¹ raktaiḥ / raktebhiḥ¹
Dative	रक्ताय raktāya	रक्ताभ्याम् raktābhyām	रक्तेभ्यः raktebhyaḥ
Ablative	रक्तात् raktāt	रक्ताभ्याम् raktābhyām	रक्तेभ्यः raktebhyaḥ
Genitive	रक्तस्य raktasya	रक्तयोः raktayoḥ	रक्तानाम् raktānām
Locative	रक्ते rakte	रक्तयोः raktayoḥ	रक्तेषु rakteṣu
Notes	¹Vedic

Adjective

रक्त • (rakta)

red
coloured, dyed
(grammar) nasalized (said of a vowel)
impassioned, excited, fond of play
attached or devoted to, fond of, dear, lovely, beloved

Declension

Masculine a-stem declension of रक्त (rakta)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	रक्तः raktaḥ	रक्तौ / रक्ता¹ raktau / raktā¹	रक्ताः / रक्तासः¹ raktāḥ / raktāsaḥ¹
Vocative	रक्त rakta	रक्तौ / रक्ता¹ raktau / raktā¹	रक्ताः / रक्तासः¹ raktāḥ / raktāsaḥ¹
Accusative	रक्तम् raktam	रक्तौ / रक्ता¹ raktau / raktā¹	रक्तान् raktān
Instrumental	रक्तेन raktena	रक्ताभ्याम् raktābhyām	रक्तैः / रक्तेभिः¹ raktaiḥ / raktebhiḥ¹
Dative	रक्ताय raktāya	रक्ताभ्याम् raktābhyām	रक्तेभ्यः raktebhyaḥ
Ablative	रक्तात् raktāt	रक्ताभ्याम् raktābhyām	रक्तेभ्यः raktebhyaḥ
Genitive	रक्तस्य raktasya	रक्तयोः raktayoḥ	रक्तानाम् raktānām
Locative	रक्ते rakte	रक्तयोः raktayoḥ	रक्तेषु rakteṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of रक्ता (raktā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	रक्ता raktā	रक्ते rakte	रक्ताः raktāḥ
Vocative	रक्ते rakte	रक्ते rakte	रक्ताः raktāḥ
Accusative	रक्ताम् raktām	रक्ते rakte	रक्ताः raktāḥ
Instrumental	रक्तया / रक्ता¹ raktayā / raktā¹	रक्ताभ्याम् raktābhyām	रक्ताभिः raktābhiḥ
Dative	रक्तायै raktāyai	रक्ताभ्याम् raktābhyām	रक्ताभ्यः raktābhyaḥ
Ablative	रक्तायाः / रक्तायै² raktāyāḥ / raktāyai²	रक्ताभ्याम् raktābhyām	रक्ताभ्यः raktābhyaḥ
Genitive	रक्तायाः / रक्तायै² raktāyāḥ / raktāyai²	रक्तयोः raktayoḥ	रक्तानाम् raktānām
Locative	रक्तायाम् raktāyām	रक्तयोः raktayoḥ	रक्तासु raktāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of रक्त (rakta)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	रक्तम् raktam	रक्ते rakte	रक्तानि / रक्ता¹ raktāni / raktā¹
Vocative	रक्त rakta	रक्ते rakte	रक्तानि / रक्ता¹ raktāni / raktā¹
Accusative	रक्तम् raktam	रक्ते rakte	रक्तानि / रक्ता¹ raktāni / raktā¹
Instrumental	रक्तेन raktena	रक्ताभ्याम् raktābhyām	रक्तैः / रक्तेभिः¹ raktaiḥ / raktebhiḥ¹
Dative	रक्ताय raktāya	रक्ताभ्याम् raktābhyām	रक्तेभ्यः raktebhyaḥ
Ablative	रक्तात् raktāt	रक्ताभ्याम् raktābhyām	रक्तेभ्यः raktebhyaḥ
Genitive	रक्तस्य raktasya	रक्तयोः raktayoḥ	रक्तानाम् raktānām
Locative	रक्ते rakte	रक्तयोः raktayoḥ	रक्तेषु rakteṣu
Notes	¹Vedic

Derived terms

Descendants

Assamese: ৰাতা (rata), ৰাতুল (ratul)
Nepali: रगत (ragat), रातो (rāto)
Rajasthani: रगत (ragat)
Romani: rat
Sindhi: रतु (ratu)
→ Bengali: রক্ত (rokto)
→ Hindustani:
- Hindi: रक्त (rakt)
- Urdu: رکت
→ Kannada: ರಕ್ತ (rakta)
→ Malayalam: രക്തം (raktaṁ)
→ Nepali: रक्त (rakta)
→ Old Marathi: 𑘨𑘎𑘿𑘝 (rakta)
- Marathi: रक्त (rakta)
→ Tamil: ரத்தம் (rattam)
→ Telugu: రక్తము (raktamu)

References

Monier Williams (1899) “रक्त”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 0861/2.
Mayrhofer, Manfred (1976) Kurzgefasstes Etymologisches Wörterbuch des Altindischen [A Concise Etymological Sanskrit Dictionary] (in German), volume 3, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 36

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.