кыр
Komi-Zyrian
Pronunciation
- IPA(key): /ˈkɯr/, [ˈkɯ̈r]
- Hyphenation: кыр
Etymology 1
Кыр (1).
From Proto-Permic *ku̇r, from Proto-Uralic *kur-. Cognates include Estonian kuruk and Eastern Mari курык (kuryk).
Declension
| Declension of кыр (stem: кырй-) | |||
|---|---|---|---|
| singular | plural | ||
| nominative | кыр (kyr) | кыръяс (kyrjas) | |
| accusative | I* | кыр (kyr) | кыръяс (kyrjas) |
| II* | кырйӧс (kyrjös) | кыръясӧс (kyrjasös) | |
| instrumental | кырйӧн (kyrjön) | кыръясӧн (kyrjasön) | |
| comitative | кыркӧд (kyrköd) | кыръяскӧд (kyrjasköd) | |
| caritive | кыртӧг (kyrtög) | кыръястӧг (kyrjastög) | |
| consecutive | кырла (kyrla) | кыръясла (kyrjasla) | |
| genitive | кырлӧн (kyrlön) | кыръяслӧн (kyrjaslön) | |
| ablative | кырлысь (kyrlyś) | кыръяслысь (kyrjaslyś) | |
| dative | кырлы (kyrly) | кыръяслы (kyrjasly) | |
| inessive | кырйын (kyrjyn) | кыръясын (kyrjasyn) | |
| elative | кырйысь (kyrjyś) | кыръясысь (kyrjasyś) | |
| illative | кырйӧ (kyrjö) | кыръясӧ (kyrjasö) | |
| egressive | кырсянь (kyrśań) | кыръяссянь (kyrjasśań) | |
| approximative | кырлань (kyrlań) | кыръяслань (kyrjaslań) | |
| terminative | кырйӧдз (kyrjödź) | кыръясӧдз (kyrjasödź) | |
| prolative | I | кырйӧд (kyrjöd) | кыръясӧд (kyrjasöd) |
| II | кырті (kyrti) | кыръясті (kyrjasti) | |
| *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I. | |||
| Possessive declension of кыр | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Etymology 2
.jpg.webp)
Кыр (2).
From Proto-Permic *ku̇r, from Proto-Uralic *kärke. Cognates include Finnish kärki and Erzya керьгата (keŕgata).
Declension
| Declension of кыр (stem: кыр-) | |||
|---|---|---|---|
| singular | plural | ||
| nominative | кыр (kyr) | кыръяс (kyrjas) | |
| accusative | I* | кыр (kyr) | кыръяс (kyrjas) |
| II* | кырӧс (kyrös) | кыръясӧс (kyrjasös) | |
| instrumental | кырӧн (kyrön) | кыръясӧн (kyrjasön) | |
| comitative | кыркӧд (kyrköd) | кыръяскӧд (kyrjasköd) | |
| caritive | кыртӧг (kyrtög) | кыръястӧг (kyrjastög) | |
| consecutive | кырла (kyrla) | кыръясла (kyrjasla) | |
| genitive | кырлӧн (kyrlön) | кыръяслӧн (kyrjaslön) | |
| ablative | кырлысь (kyrlyś) | кыръяслысь (kyrjaslyś) | |
| dative | кырлы (kyrly) | кыръяслы (kyrjasly) | |
| inessive | кырын (kyryn) | кыръясын (kyrjasyn) | |
| elative | кырысь (kyryś) | кыръясысь (kyrjasyś) | |
| illative | кырӧ (kyrö) | кыръясӧ (kyrjasö) | |
| egressive | кырсянь (kyrśań) | кыръяссянь (kyrjasśań) | |
| approximative | кырлань (kyrlań) | кыръяслань (kyrjaslań) | |
| terminative | кырӧдз (kyrödź) | кыръясӧдз (kyrjasödź) | |
| prolative | I | кырӧд (kyröd) | кыръясӧд (kyrjasöd) |
| II | кырті (kyrti) | кыръясті (kyrjasti) | |
| *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I. | |||
| Possessive declension of кыр | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Descendants
- → Northern Mansi: кар (kar)
Etymology 3
From Proto-Permic *ku̇r, from Proto-Uralic *kojera. Cognates include Finnish koira (“dog”) and Tundra Nenets хора (xora, “male reindeer”).
Declension
| Declension of кыр (stem: кыр-) | |||
|---|---|---|---|
| singular | plural | ||
| nominative | кыр (kyr) | кыръяс (kyrjas) | |
| accusative | I* | кыр (kyr) | кыръяс (kyrjas) |
| II* | кырӧс (kyrös) | кыръясӧс (kyrjasös) | |
| instrumental | кырӧн (kyrön) | кыръясӧн (kyrjasön) | |
| comitative | кыркӧд (kyrköd) | кыръяскӧд (kyrjasköd) | |
| caritive | кыртӧг (kyrtög) | кыръястӧг (kyrjastög) | |
| consecutive | кырла (kyrla) | кыръясла (kyrjasla) | |
| genitive | кырлӧн (kyrlön) | кыръяслӧн (kyrjaslön) | |
| ablative | кырлысь (kyrlyś) | кыръяслысь (kyrjaslyś) | |
| dative | кырлы (kyrly) | кыръяслы (kyrjasly) | |
| inessive | кырын (kyryn) | кыръясын (kyrjasyn) | |
| elative | кырысь (kyryś) | кыръясысь (kyrjasyś) | |
| illative | кырӧ (kyrö) | кыръясӧ (kyrjasö) | |
| egressive | кырсянь (kyrśań) | кыръяссянь (kyrjasśań) | |
| approximative | кырлань (kyrlań) | кыръяслань (kyrjaslań) | |
| terminative | кырӧдз (kyrödź) | кыръясӧдз (kyrjasödź) | |
| prolative | I | кырӧд (kyröd) | кыръясӧд (kyrjasöd) |
| II | кырті (kyrti) | кыръясті (kyrjasti) | |
| *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I. | |||
| Possessive declension of кыр | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Synonyms
- ай (aj)
References
- Bubrikh, Dmitry V. (1949) Грамматика литературного коми языка [Grammar of the literary Komi language] (in Russian), Leningrad: Zhdanov Leningrad State University, page 31
- L. M. Beznosikova, E. A. Ajbabina, R. I. Kosnyreva (2000) Коми-русский словарь [Komi-Russian dictionary], →ISBN, page 332
Tatar
Etymology
From Proto-Turkic *kïr (“mountain”).
Declension
Declension of кыр
| singular | plural | |
|---|---|---|
| nominative | кыр (qır) | кырлар (qırlar) |
| genitive | кырның (qırnıñ) | кырларның (qırlarnıñ) |
| definite accusative | кырны (qırnı) | кырларны (qırlarnı) |
| dative | кырга (qırga) | кырларга (qırlarga) |
| locative | кырда (qırda) | кырларда (qırlarda) |
| ablative | кырдан (qırdan) | кырлардан (qırlardan) |
Possessive forms of кыр
| nominative | ||
|---|---|---|
| singular | plural | |
| минем (“my”) | кырым (qırım) | кырларым (qırlarım) |
| синең (“your”) | кырың (qırıñ) | кырларың (qırlarıñ) |
| аның (“his/her/it”) | кыры (qırı) | кырлары (qırları) |
| безнең (“our”) | кырыбыз (qırıbız) | кырларыбыз (qırlarıbız) |
| сезнең (“your”) | кырыгыз (qırığız) | кырларыгыз (qırlarığız) |
| аларның (“their”) | кыры (qırı) | кырлары (qırları) |
| genitive | ||
| singular | plural | |
| минем (“my”) | кырымның (qırımnıñ) | кырларымның (qırlarımnıñ) |
| синең (“your”) | кырыңның (qırıñnıñ) | кырларыңның (qırlarıñnıñ) |
| аның (“his/her/it”) | кырының (qırınıñ) | кырларының (qırlarınıñ) |
| безнең (“our”) | кырыбызның (qırıbıznıñ) | кырларыбызның (qırlarıbıznıñ) |
| сезнең (“your”) | кырыгызның (qırığıznıñ) | кырларыгызның (qırlarığıznıñ) |
| аларның (“their”) | кырының (qırınıñ) | кырларының (qırlarınıñ) |
| definite accusative | ||
| singular | plural | |
| минем (“my”) | кырымны (qırımnı) | кырларымны (qırlarımnı) |
| синең (“your”) | кырыңны (qırıñnı) | кырларыңны (qırlarıñnı) |
| аның (“his/her/it”) | кырын (qırın) | кырларын (qırların) |
| безнең (“our”) | кырыбызны (qırıbıznı) | кырларыбызны (qırlarıbıznı) |
| сезнең (“your”) | кырыгызны (qırığıznı) | кырларыгызны (qırlarığıznı) |
| аларның (“their”) | кырын (qırın) | кырларын (qırların) |
| dative | ||
| singular | plural | |
| минем (“my”) | кырымга (qırımga) | кырларымга (qırlarımga) |
| синең (“your”) | кырыңга (qırıñga) | кырларыңга (qırlarıñga) |
| аның (“his/her/it”) | кырына (qırına) | кырларына (qırlarına) |
| безнең (“our”) | кырыбызга (qırıbızga) | кырларыбызга (qırlarıbızga) |
| сезнең (“your”) | кырыгызга (qırığızga) | кырларыгызга (qırlarığızga) |
| аларның (“their”) | кырына (qırına) | кырларына (qırlarına) |
| locative | ||
| singular | plural | |
| минем (“my”) | кырымда (qırımda) | кырларымда (qırlarımda) |
| синең (“your”) | кырыңда (qırıñda) | кырларыңда (qırlarıñda) |
| аның (“his/her/it”) | кырында (qırında) | кырларында (qırlarında) |
| безнең (“our”) | кырыбызда (qırıbızda) | кырларыбызда (qırlarıbızda) |
| сезнең (“your”) | кырыгызда (qırığızda) | кырларыгызда (qırlarığızda) |
| аларның (“their”) | кырында (qırında) | кырларында (qırlarında) |
| ablative | ||
| singular | plural | |
| минем (“my”) | кырымнан (qırımnan) | кырларымнан (qırlarımnan) |
| синең (“your”) | кырыңнан (qırıñnan) | кырларыңнан (qırlarıñnan) |
| аның (“his/her/it”) | кырыннан (qırınnan) | кырларыннан (qırlarınnan) |
| безнең (“our”) | кырыбыздан (qırıbızdan) | кырларыбыздан (qırlarıbızdan) |
| сезнең (“your”) | кырыгыздан (qırığızdan) | кырларыгыздан (qırlarığızdan) |
| аларның (“their”) | кырыннан (qırınnan) | кырларыннан (qırlarınnan) |
Tuvan
Etymology
From Proto-Turkic *kïr (“mountain”).
Various postpositional senses are attested in Kumyk къыр (qır), dialectal Tatar кыр (qır) and Turkish kır.[1]
Pronunciation
- IPA(key): /qɯr/
Postposition
кыр • (kır)
References
- Levitskaja, L. S., Dybo, A. V., Rassadin, V. I. (2000) Etimologičeskij slovarʹ tjurkskix jazykov [Etymological Dictionary of Turkic Languages] (in Russian), volume VI, Moscow: Indrik, page 227
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.