rozetrzeć

From roze- +‎ trzeć. First attested in the middle of the 15th century. Compare Old Czech rozetřieti.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /rɔzɛtr̝ɛːt͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /rɔzɛtr̝et͡ɕ/

rozetrzeć pf (imperfective rozcierać)

1. to crush
   • 1874-1891 [End of the fifteenth], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume LIII, page 62:

     Recipe szysky dąbove, roszetrzy dobrzye, vyphy quocumque potu excepto vino

     [Recipe szyszki dębowe, rozetrzy dobrz[y]e, wypi[j] quocumque potu excepto vino]

2. to cut apart (to separate by cutting)
   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXIV, page 361:

     Pothem kazal y pylą drewnyaną na poly rozetrzecz sarra lignea fecit per medium sarrari

     [Potem kazał ji piłą drewnianą na poły rozetrzeć sarra lignea fecit per medium sarrari]

• Polish: rozetrzeć
• Silesian: rozetrzić

• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “rozetrzeć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish rozetrzeć. By surface analysis, roze- +‎ trzeć. Compare Czech rozetřít, Kashubian rozetrzéc, and Russian растере́ть (rasterétʹ).

• IPA^(key): /rɔˈzɛ.tʂɛt͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /rɔˈzɛ.tʂɛt͡ɕ/, /rɔˈzɛ.tr̝ɛt͡ɕ/, /rɔˈzɛ.tʂet͡ɕ/, /rɔˈzɛ.tr̝et͡ɕ/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -ɛtʂɛt͡ɕ
• Syllabification: ro‧ze‧trzeć

rozetrzeć pf (imperfective rozcierać)

1. (transitive) to grate apart (to pressing on something and moving a body part or held object over it to cause it to turn into a shapeless mass) [+instrumental = with what]
2. (transitive) to spread by rubbing [+instrumental = with what]
3. (transitive) to rub, to give a rub (by touching and kneading some part of the body, to remove or reduce pain or numbness)
4. (transitive, Middle Polish) to saw apart

   Synonym: rozpiłować

5. (transitive, Middle Polish) to annihilate, to exterminate

   Synonyms: unicestwić, zgładzić

6. (reflexive with się) to be grated apart
7. (reflexive with się) to be spread by rubbing
8. (reflexive with się) to rub each other
9. (reflexive with się) to rub oneself
10. (reflexive with się) to smear (to lose one's outline due to pressure or having something run something over it)

• rozetrzeć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• rozetrzeć in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “rozetrzeć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “rozetrzeć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “rozetrzeć”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “rozetrzeć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “rozetrzeć”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 5, Warsaw, page 609