prosty
English
Alternative forms
Etymology
Shortened from prostitute.
Pronunciation
Audio (AU) (file) - Rhymes: -ɒsti
Anagrams
Old Polish
Etymology
Inherited from Proto-Slavic *prȍstъ. First attested in the 14th century.
Adjective
prosty (derived adverb prosto or proście)
- straight (not curved or bent)
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa, page 21:
- Ząby myala svyatle, proste (recti)..., zawzdy rowne, gladke
- [Zęby miała światłe, proste (recti)..., zawżdy […] , rowne, gładkie]
- 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 90r:
- Dirrectus vlg. prosti
- [Dirrectus vlg. prosty]
- simple (plain, ordinary, unsophisticated)
- Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie, Krakow, page 5b:
- Fftorecz on gest v odzenu *vbodzy byl (sc. Kryst), a pres tocz gest on prostim szuknem obynon byl
- [Wtoreć on jest w odzieniu ubogi był (sc. Kryst), a przeztoć jest on prostym suknem obinion był]
- 1874-1891 [1444], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXIII, page 307:
- Prosti chleb purum panem (panem verum, gl. purum panem, verbo carnem efficit)
- [Prosty chleb purum panem (panem verum, gl. purum panem, verbo carnem efficit)]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa, page 43:
- Tegodla bralem rozmaythych xyąg czvda, spysalem yakole prostem pysanyem v yedny xyągy (stilo rudissimo redegi)
- [Tegodla brałem [z] rozmaitych ksiąg cuda a spisałem jakole prostem pisaniem w jedny księgi (stilo rudissimo redegi)]
- simple (humble or non-distinct)
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa, page 742:
- Kyedy smartvychvstaną, vzrycze tego, ktoregosz vy mnymaczye prostego czlovyeka, szyedzącz na pravyczy... moczy bozey (Luc 22, 69)
- [Kiedy smartwychwstanę, uźrycie tego, ktoregoż wy mnimacie prostego człowieka, siedząc na prawicy... mocy bożej (Luc 22, 69)]
- 1874-1891 [1447], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 55:
- Panna prosztha
- [Panna prosta]
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 21:
- Wstawyami, aby ryczerz kazdi alybo prosty panooszaa (quilibet miles aut simplex) pod pewną podnyeszoną chorangwyą na gey stanye staal
- [Ustawiamy, aby rycerz każdy alibo prosty panosza (quilibet miles aut simplex) pod pewną podniesioną chorągwią na jej stanie stał]
- simple (not complicated)
- Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie, Krakow, page 176b:
- Tocz gesth skonane podluk prostego pyszma te tho... svøthe ewangelie
- [Toć jest skonanie podług prostego pisma te to... święte ewanjelije]
- 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 78r:
- Collumbinus vlg. [s] proszti
- [Collumbinus vlg. [z] prosty]
- righteous, just, noble; right, proper
- 1853 [End of the 15th century], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 148:
- Thy slova swyathy Grzegorz vyklada... rzekacz: Laszka... czirplyva yest, bo zadan[y]e slosczy rowną, prosta, dobra dusza noszy
- [Ty słowa święty Grzegorz wykłada... rzekąc: Łaska... cirpliwa jest, bo zadan[y]e złości rowną, prostą, dobrą duszą nosi]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 118, 137:
- Prawy gest, gospodne, y prosty sød (rectum iudicium) twoy
- [Prawy jeś[t], Gospodnie, i prosty sąd (rectum iudicium) twoj]
- direct (honest, open, non-evasive)
- 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 10:
- Impermixta consvetudine, prostą czyrzpietlyvosczy[ą], moderetur
- [Impermixta consvetudine, prostą cirzpietliwości[ą], moderetur]
- simple (comprised of a single element)
- 1880 [Middle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, volume V, page 277:
- Beata virgo... plena fuit omni virtute et... de eius superexcellenti gloria super omnes puras, proste, creaturas
- [Beata virgo... plena fuit omni virtute et... de eius superexcellenti gloria super omnes puras, proste, creaturas]
- (law, in set phrases) simple (not important or meaning little)
- 1868 [1446], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego, volume XIII, page 206:
- Item si non solveret pecuniam mutuatam..., tunc... est obligatus solvere mille marcas ad simplicem *loquelem al. na prosztha pomowa
- [Item si non solveret pecuniam mutuatam..., tunc... est obligatus solvere mille marcas ad simplicem *loquelem al. na prostą pomową]
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 52, 3:
- Woyth moze na kasdy dzen szandzycz o pyenadze albo o gynne proste rzeczy (pro... aliis causis simplicibus) przesz przyszasznykow
- [Wojt może na każdy dzień sędzić o pieniądze albo o jinne proste rzeczy (pro... aliis causis simplicibus) przez przysiężnikow]
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 52, 3:
- Czso woyth ma albo moze a kako szandzycz o pyenadze albo o gyne proste rzeczy przesz przyszasznykow, w prosthey zalobye?
- [Cso wojt ma albo może a kako sędzić o pieniądze albo o jine proste rzeczy przez przysiężnikow, w prostej żałobie?]
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 73:
- Vstawyamy, aby pirwy rok przes prosthą nyemocz (per simplicem infirmitatem), ale wthory przes prawą nyemocz... byli othkladany
- [Ustawiamy, aby pirwy rok przez prostą niemoc (per simplicem infirmitatem), ale wtory przez prawą niemoc... były otkładany]
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 41:
- Vstawyamy..., abi... za prostą reną (pro simplici vulnere) pyecznaczcze grziwyen zaplaczicz powynyen byl
- [Ustawiamy..., aby... za prostą renę (pro simplici vulnere) pięćnaćcie grzywien zapłacić powinien był]
- 1868 [1452], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego, volume XI, page 382:
- Nobilis Iohannes... ex parte Elizabeth postposuit prosty rok ad duas septimanas
- [Nobilis Iohannes... ex parte Elizabeth postposuit prosty rok ad duas septimanas]
Noun
prosty m ?
- ignoble person, common person (person not belonging to the noble class)
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 22:
- Vstawyami, abi, kedi kthori sąndzaa... alybo gyni kthorikolye za wyni sandowe... naszego zemyanyna bogathego alybo vbogego, slyachczycza alybo prostego (nobilem vel simplicem) począdza
- [Ustawiamy, aby kiedy ktory sędzia... alibo jiny ktorykole, za winy sądowe... naszego ziemianina, bogatego alibo ubogiego, ślachcica alibo prostego (nobilem vel simplicem), pociądza]
Related terms
adjectives
adverbs
nouns
verbs
References
- Boryś, Wiesław (2005) “prosty”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Mańczak, Witold (2017) “prosty”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “prosty”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “prosty”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
- Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “prosty”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
Polish
Etymology
Inherited from Old Polish prosty.
Pronunciation
- IPA(key): /ˈprɔs.tɨ/
- (Middle Polish) IPA(key): /ˈprɔs.tɨ/
Audio (file) - Rhymes: -ɔstɨ
- Syllabification: pros‧ty
Adjective
prosty (comparative prostszy, superlative najprostszy, derived adverb prosto)
- straight (not curved or bent)
- Synonym: równy
- Antonym: krzywy, nierówny
- simple (uneducated and uncultured)
- simple (non-distinct)
- Synonym: zwyczajny
- simple (without decorations, etc.)
- simple (easy to do or understand)
- Synonym: nieskomplikowany
- simple (natural and obvious)
- simple (composed of a single element)
- Synonyms: prymitywny, niezłożony
- Antonym: złożony
- (geometry) right (90°)
- (of one's speech) straight, direct
- Synonyms: bezpośredni, naturalny, otwarty, szczery
Declension
Declension of prosty (hard)
singular | plural | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
masculine animate | masculine inanimate | feminine | neuter | virile (= masculine personal) | non-virile | |
nominative | prosty | prosta | proste | prości | proste | |
genitive | prostego | prostej | prostego | prostych | ||
dative | prostemu, prostu1 | prostej | prostemu, prostu1 | prostym | ||
accusative | prostego | prosty | prostą | proste | prostych | proste |
instrumental | prostym | prostą | prostym | prostymi | ||
locative | prostym | prostej | prostym | prostych |
1Archaic.
Derived terms
adjectives
- prościusieńki
- prościuśki
- prościuteńki
- prościutki
adverbs
- po prostu
- w linii prostej
- w prostych żołnierskich słowach
nouns
- cios prosty
- cukier prosty
- flet prosty
- kąt prosty
- prostak
- prostota
verbs
verbs
- pójśc prostą drogą pf, iść prostą drogą impf
- prowadzić prostą drogą impf
Trivia
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), prosty is one of the most used words in Polish, appearing 41 times in scientific texts, 8 times in news, 24 times in essays, 10 times in fiction, and 20 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 103 times, making it the 608th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
Declension
References
- Ida Kurcz (1990) “prosty”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 439
Further reading
- prosty in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- prosty in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “prosty”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Włodzimierz Gruszczyński (28.11.2010) “PROSTY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “prosty”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “prosty”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “prosty”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 4, Warsaw, page 1026
Silesian
Etymology
Inherited from Old Polish prosty.
Pronunciation
- IPA(key): /ˈprɔstɪ/
- Rhymes: -ɔstɪ
- Syllabification: pros‧ty
Adjective
prosty (comparative prościejszy, superlative nojprościejszy, derived adverb prosto)
Declension
Declension of prosty
singular | plural | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
masculine | neuter | feminine | virile | nonvirile | ||
nominative | prosty | proste | prostŏ | prości | proste | |
genitive | prostego | prostyj | prostych | |||
dative | prostymu | prostyj | prostym | |||
accusative | animate | prostego | proste | prostõ | prostych | proste |
inanimate | prosty | |||||
instrumental | prostym | prostōm | prostymi | |||
locative | prostym | prostyj | prostych | |||
vocative | prosty | proste | prostŏ | prości | proste |
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.