grać
See also: grac
Old Polish
Etymology
Clipping of igrać. First attested in the 15th century.
Verb
grać impf
- to play (to participate in a game)
- 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 320:
- *Syą dzyeczy czysthe, male, malem sythe, graya, zgodni szą, richlo daya, czyrzpya
- [Są dzieci czyste, małe, małem syte, grają, zgodny są, rychło dają, cirzpią]
- to gamble
- 1853 [End of the 15th century], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 137:
- Dwą kostarze... szobą (leg. z sobą) gygraly, w boze gymyą yeden gygral..., drugy w gymyą dyablą yesth gral
- [Dwa kostarze... z sobą jigrali, w boże jimię jeden jigrał..., drugi w jimię diabła jest grał]
Related terms
nouns
- nagrawanie
References
- Boryś, Wiesław (2005) “grać I”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Sławski, Franciszek (1958-1965) “grać”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
- Mańczak, Witold (2017) “grać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “grać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “grać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
Pronunciation
- IPA(key): /ɡrat͡ɕ/
- (Middle Polish) IPA(key): /ˈɡrat͡ɕ/
Audio (file) - Rhymes: -at͡ɕ
- Syllabification: grać
Etymology 1
Inherited from Old Polish grać. By surface analysis, clipping of igrać. Compare Kashubian grac.
Verb
grać impf (perfective zagrać)
- (transitive, intransitive) to play (to participate in a game) [+ w (accusative) = what game], [+ z (instrumental) = with/against whom], [+ przeciw (dative) = against whom], [+ o (accusative) = for what]
- grać w piłkę nożną ― to play football
- (transitive, intransitive) to play (to gamble)
- (transitive) to play, to act (to perform a role in a play, movie, etc.)
- Synonyms: kreować, odgrywać, wcielać się
- (transitive) to play (to perform or show a play or movie somewhere)
- Synonym: odgrywać
- (transitive, intransitive) to play (to produce music using a musical instrument) [+ na (locative) = (on) what instrument]
- Synonym: odgrywać
- grać na gitarze ― to play guitar
- (transitive) to play (to produce music from a device) [+ z (genitive) = from what device]
- Synonym: odgrywać
- (transitive, intransitive) to play (to give off sound)
- Synonym: wygrywać
- (intransitive) to play (to attempt to achieve or gain) [+ o (accusative) = for what], [+ na (locative) = (on) what]
- grać na emocjach ― to play someone's emotions
- grać o wszystko ― to play for everything
- (transitive) to play, to pretend to be, to act (to act unnaturally or falsely)
- (intransitive) to show (of emotions, to externalize or be seen) [+ w (locative) = in whom]
- (intransitive, literary) to shift; to shimmer (to change colors) [+instrumental]
- Synonym: mienić się
- (intransitive, colloquial) to play well with (to suit or match something) [+ z (instrumental) = with what]
- (transitive, intransitive, card games) to play (to lay out a card on the table) [+accusative] or [+ w (locative) = what]
- (transitive, intransitive, card games) to play (to accept a particular suit as the winning suit) [+accusative] or [+ w (locative) = what suit]
- (transitive, colloquial) to be on (to be in order; to function properly)
- Synonym: klapować
- (transitive, obsolete) to play with (to risk) [+instrumental = with what]
- Synonym: bawić się
- (intransitive, obsolete) to play, to have fun (to spend time in a fun way)
- Synonym: bawić się
- (transitive, obsolete, law) to sue, to litigate
- Synonyms: procesować<procesować się>, prawować się
- (intransitive, obsolete, of alcoholic beverages) to bubble; to ferment
- (transitive, obsolete, hunting) to sic (to send an animal after one's hunted animal) [+ na (accusative) = after what game]
- Synonym: szczuć
- (transitive, Middle Polish) to court (to attempt to attract)
- Synonym: zalecać się
- (transitive, Middle Polish) to make fun of, to mock
- Synonym: kpić
- (transitive, Middle Polish) to move something quickly
- (transitive, Middle Polish) to undulate, to wave (to cause to resemble a wave)
- (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
- (transitive) to fight, to battle, to combat
- Synonym: walczyć
- 1569, M. Bielski, Sprawa rycerska, page c:
- bo ći Bráćiſzkowie niepobożnie żyiąc w prożnowániu nikcżemnieią/ máiąc ná to dwoie Compatibilia/ Nábożeńſtwo w ſercu a Miecże w ręku/ to ieſt/ áby y śpiewał y nieprzyiaćiele bił Kośćiołá świętego/ pobożnieyſze by tho były Preces/ niżli nálewáć feces/ widząc náſzę Polſkę cżęſtho złęgo Sąſiádá gráć
- (transitive) to fight, to battle, to combat
- (transitive, Middle Polish, euphemistic) to have sex (to have sexual relations with)
- Synonyms: see Thesaurus:uprawiać seks
Conjugation
or obsolete
Conjugation of grać impf | |||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
person | singular | plural | |||||||||||||||||
masculine | feminine | neuter | virile | nonvirile | |||||||||||||||
infinitive | grać | ||||||||||||||||||
present tense | 1st | graję | grajemy | ||||||||||||||||
2nd | grajesz | grajecie | |||||||||||||||||
3rd | graje | grają | |||||||||||||||||
impersonal | graje się | ||||||||||||||||||
past tense | 1st | grałem, -(e)m grał |
grałam, -(e)m grała |
grałom, -(e)m grało |
graliśmy, -(e)śmy grali |
grałyśmy, -(e)śmy grały | |||||||||||||
2nd | grałeś, -(e)ś grał |
grałaś, -(e)ś grała |
grałoś, -(e)ś grało |
graliście, -(e)ście grali |
grałyście, -(e)ście grały | ||||||||||||||
3rd | grał | grała | grało | grali | grały | ||||||||||||||
impersonal | grano | ||||||||||||||||||
future tense | 1st | będę grał, będę grać |
będę grała, będę grać |
będę grało, będę grać |
będziemy grali, będziemy grać |
będziemy grały, będziemy grać | |||||||||||||
2nd | będziesz grał, będziesz grać |
będziesz grała, będziesz grać |
będziesz grało, będziesz grać |
będziecie grali, będziecie grać |
będziecie grały, będziecie grać | ||||||||||||||
3rd | będzie grał, będzie grać |
będzie grała, będzie grać |
będzie grało, będzie grać |
będą grali, będą grać |
będą grały, będą grać | ||||||||||||||
impersonal | będzie grać się | ||||||||||||||||||
conditional | 1st | grałbym, bym grał |
grałabym, bym grała |
grałobym, bym grało |
gralibyśmy, byśmy grali |
grałybyśmy, byśmy grały | |||||||||||||
2nd | grałbyś, byś grał |
grałabyś, byś grała |
grałobyś, byś grało |
gralibyście, byście grali |
grałybyście, byście grały | ||||||||||||||
3rd | grałby, by grał |
grałaby, by grała |
grałoby, by grało |
graliby, by grali |
grałyby, by grały | ||||||||||||||
impersonal | grano by | ||||||||||||||||||
imperative | 1st | niech graję | grajmy | ||||||||||||||||
2nd | graj | grajcie | |||||||||||||||||
3rd | niech graje | niech grają | |||||||||||||||||
active adjectival participle | grający | grająca | grające | grający | grające | ||||||||||||||
passive adjectival participle | grany | grana | grane | grani | grane | ||||||||||||||
contemporary adverbial participle | grając | ||||||||||||||||||
verbal noun | granie |
Derived terms
adjectives
nouns
- dograna
- dogrywka
- gracz
- grajek
- grajka
- grajszafa
- szafa grająca
interjections
- szafa gra
phrases
- co jest grane
- coś tu nie gra
- coś tu nie gra
- kiszki marsza grają
proverbs
- kto gra w karty, ten ma łeb obdarty
interjection
- w to mi graj
verbs
- dograć pf, dogrywać impf
- nagrać pf, nagrywać impf
- odegrać pf, odgrywać impf
- ograć pf, ogrywać impf
- podegrać pf, podgrywać impf
- pograć pf, pogrywać impf
- przegrać pf, przegrywać impf
- przygrać pf, przygrywać impf
- rozegrać pf, rozgrywać impf
- ugrać pf, ugrywać impf
- wgrać pf, wgrywać impf
- współgrać impf
- wygrać pf, wygrywać impf
- zagrać pf, zagrywać impf
- zgrać pf, zgrywać impf
verbs
- grać do kotleta impf
- grać głupa impf
- grać jak z nut impf, zagrać jak z nut pf
- grać kartą impf, zagrać kartą pf
- grać na aferę impf
- grać na cztery ręce impf, zagrać na cztery ręce pf
- grać na dwie strony impf
- grać na korzyść impf
- grać na nerwach impf
- grać na niekorzyść impf
- grać na nosie impf, zagrać na nosie pf
- grać na strunie impf, zagrać na strunie pf
- grać na wielu fortepianach impf
- grać na zwłokę impf, zagrać na zwłokę pf
- grać o pietruszkę impf
- grać pierwsze skrzypce impf, zagrać pierwsze skrzypce pf
- grać pod suflera impf
- grać w ciemno impf, zagrać w ciemno pf
- grać w gumę impf, zagrać w gumę pf
- grać w gumy impf
- grać w klasy impf, zagrać w klasy pf
- grać w kotka i myszkę impf
- grać w otwarte karty impf, zagrać w otwarty klasy pf
- grać w zielone impf
- grać z ręki impf, zagrać z ręki pf
- grać znaczonymi kartami impf
- w duszy grać impf, w duszy zagrać pf
- wszystko gra impf, wszystko zagrało pf
Related terms
adjectives
nouns
Trivia
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), grać is one of the most used words in Polish, appearing 8 times in scientific texts, 11 times in news, 3 times in essays, 17 times in fiction, and 33 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 72 times, making it the 895th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
Etymology 2
Inherited from Proto-Slavic *grajati. First attested in the 18th century.[2]
Verb
grać impf
Conjugation
References
- Ida Kurcz (1990) “grać”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 136
- Boryś, Wiesław (2005) “grać II”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
Further reading
- grać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- grać in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “grać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “GRAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 03.03.2016
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “grać”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “grać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “grać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 895
- grać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Silesian
Etymology
Inherited from Old Polish grać.
Pronunciation
- IPA(key): /ˈɡrat͡ɕ/
- Rhymes: -at͡ɕ
- Syllabification: grać
Verb
grać impf
- (transitive, intransitive) to play; to gamble (to participate in a certain game,, i.e. football or poker) [+accusative], [+ na (accusative)], or [+ w (accusative meanswhat)]
- (transitive, intransitive) to play (to produce music using a musical instrument) [+accusative = what], [+ na (locative) = (on) what instrument]
- (reflexive with sie) to play (to pretend to be; to take on an imagined role) [+ za (accusative) = whom/what role]
Conjugation
Conjugation of grać impf | |||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
person | singular | plural | |||||||||||||||||
masculine | feminine | neuter | virile | nonvirile | |||||||||||||||
infinitive | grać | ||||||||||||||||||
present tense | 1st | grōm | grōmy | ||||||||||||||||
2nd | grŏsz | grŏcie | |||||||||||||||||
3rd | grŏ | grajōm | |||||||||||||||||
past tense | 1st | grołch, grołech, groł żech |
grałach grała żech |
grałoch1) grało żech1) |
gralimy, gralichmy |
grałymy, grałychmy | |||||||||||||
2nd | grołś, grołeś, groł żeś |
grałaś grała żeś |
grałoś1) grało żeś1) |
graliście, grali żeście |
grałyście, grały żeście | ||||||||||||||
3rd | groł | grała | grało | grali | grały | ||||||||||||||
future tense | 1st | bydã groł, bydã grać |
bydã grała, bydã grać |
bydã grało,1) bydã grać |
bydymy grali, bydymy grać |
bydymy grały, bydymy grać | |||||||||||||
2nd | bydziesz groł, bydziesz grać |
bydziesz grała, bydziesz grać |
bydziesz grało,1) bydziesz grać |
bydziecie grali, bydziecie grać |
bydziecie grały, bydziecie grać | ||||||||||||||
3rd | bydzie groł, bydzie grać |
bydzie grała, bydzie grać |
bydzie grało, bydzie grać |
bydōm grali, bydōm grać |
bydōm grały, bydōm grać | ||||||||||||||
pluperfect tense2) |
1st | bōłch groł, bōłech groł, bōł żech groł |
byłach grała była żech grała |
byłoch grało1) było żech grało1) |
byli my grali, bylichmy grali |
były my grały, byłychmy grały | |||||||||||||
2nd | bōłś groł, bōłeś groł, bōł żeś groł |
byłaś grała była żeś grała |
byłoś grało1) było żeś grało1) |
byliście grali, byli żeście grali |
byłyście grały, były żeście grały | ||||||||||||||
3rd | bōł groł | była grała | było grało1) |
były my grali, byłychmy grali |
były grały | ||||||||||||||
conditional | 1st | bych groł | bych grała | byście grali | by my grały, bychmy grały | ||||||||||||||
2nd | byś groł | byś grała | byście grali | byście grały | |||||||||||||||
3rd | by groł | by grała | by grało | by grali | by grały | ||||||||||||||
imperative | 1st | niych grōm | grejmy | ||||||||||||||||
2nd | grej | grejcie | |||||||||||||||||
3rd | niych grŏ | niych grajōm | |||||||||||||||||
active adjectival participle | grajōncy | grajōncŏ | grajōnce | grajōncy | grajōnce | ||||||||||||||
passive adjectival participle | grany | granŏ | grane | grani | grane | ||||||||||||||
verbal noun | granie | ||||||||||||||||||
1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms. 2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past. |
Derived terms
nouns
- graczka
verbs
Further reading
- grac in dykcjonorz.eu
- grać in silling.org
- Henryk Jaroszewicz (2022) “grać”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 81
- Aleksandra Wencel (2023) “grać, grać śe”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, pages 248-249
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.