ունիմ
Armenian
Pronunciation
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [uním]
Inflection
defective conjugation (Western Armenian)
| singular | plural | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |
| present | ունիմ (unim) | ունիս (unis) | ունի (uni) | ունինք (uninkʻ) | ունիք (unikʻ) | ունին (unin) |
| imperfective | ունէի (unēi) | ունէիր (unēir) | ունէր (unēr) | ունէինք (unēinkʻ) | ունէիք (unēikʻ) | ունէին (unēin) |
| More complex tenses are formed with the verb ունենալ (unenal) | ||||||
defective negative conjugation (Western Armenian)
| singular | plural | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |
| present | չունիմ (čʻunim) | չունիս (čʻunis) | չունի (čʻuni) | չունինք (čʻuninkʻ) | չունիք (čʻunikʻ) | չունին (čʻunin) |
| imperfective | չունէի (čʻunēi) | չունէիր (čʻunēir) | չունէր (čʻunēr) | չունէինք (čʻunēinkʻ) | չունէիք (čʻunēikʻ) | չունէին (čʻunēin) |
| More complex tenses are formed with the verb չունենալ (čʻunenal) | ||||||
Old Armenian
Etymology
From Proto-Indo-European *ōpn- suffixed from *ōp- (“to achieve”). Cognates include Sanskrit अप्नस (ápnas, “possession”), Avestan 𐬀𐬞𐬀𐬌𐬌𐬈𐬌𐬙𐬌 (apaiieiti, “to obtain”), Latin apiscor (“I achieve”), ops (“power, wealth”), aptus (“apt”). The verb is suppletive: part of the conjugation is filled by forms of կալում (kalum, “I hold”).
Verb
ունիմ • (unim) (aorist indicative կալայ)
- to have; to take, to hold, to possess, to occupy, to enjoy
- ունել զտեղի ― unel ztełi ― to stand instead of, to supply the place of
- ունել զգուշութիւն ― unel zgušutʻiwn ― to take care, to watch
- ունել ի մտի ― unel i mti ― to form a design or project, to propose to oneself, to think to; to retain
- զառաջս ունել ― zaṙaǰs unel ― to oppose, to resist, to impede, to hinder; to stand or go before
- զդէմ ունել ― zdēm unel ― to make head against, to face, to resist, to oppose, to fight
- պինդ ունել զխոստովանութիւն ― pind unel zxostovanutʻiwn ― to keep the faith
- գութ ունել զմէնջ ― gutʻ unel zmēnǰ ― to have pity on us
- ունել զաղանդ, զուսումն ― unel załand, zusumn ― to follow the doctrine, to be of the sect of
- զի՞նչ ունիս առնել ― zi?nčʻ unis aṙnel ― what have you to do?
- կալ զնա զեղջերացն ― kal zna zełǰeracʻn ― take it by the horns
- ունել ի Վենետիկ քսան եւ չորս ամ ― unel i Venetik kʻsan ew čʻors am ― to stay twenty four years in Venice
- հրամայեցին նմա ունել զգլուխ բազմականին ― hramayecʻin nma unel zglux bazmakanin ― they gave him the highest place at the feast
- ի բանի մի՛ ունիք ― i bani mí unikʻ ― never mind, do not care for that
- ունել ունէին իւղ՝ այլ ... ― unel unēin iwł, ayl ... ― they had indeed oil, but ...
- խօսել կալաւ ― xōsel kalaw ― he began to speak
- to take, to stop, to retain; to seize upon, to become master of, to subject, to subdue; to contain, to enclose; to carry, to support, to sustain
- ունել զոք ― unel zokʻ ― to stop one, to seize
- ունել առ իւր զխորհուրդս ― unel aṙ iwr zxorhurds ― to keep another's secret
- ի վայր ունել զբարկութիւն ― i vayr unel zbarkutʻiwn ― to refrain from anger, to control one's anger
- սրտմտութիւն կալաւ զնա ― srtmtutʻiwn kalaw zna ― he was enraged
- տենդն կալաւ զնա ― tendn kalaw zna ― the fever has seized him, he has caught a fever
- ահ կալաւ զիս ― ah kalaw zis ― fear seized me
- կալարո՛ւք զկիրճս ջրոցն ― kalarúkʻ zkirčs ǰrocʻn ― seize the canals!
- դիպող պատասխանեօք ունի զբերանս նոցա ― dipoł patasxaneōkʻ uni zberans nocʻa ― he silences them with opportune replies
- ունել զտունն ― unel ztunn ― to maintain the honour of the house
- to consider, to think to be; to relate to, to refer to
- ունել առ, իբրեւ ― unel aṙ, ibrew ― to esteem, to repute, to take for, to look upon as, to regard as
- ոչ առ սուտս ունել զձեզ ― očʻ aṙ suts unel zjez ― I do not take you for liars
- զանձինս առ իմաստունս ունէին ― zanjins aṙ imastuns unēin ― they thought themselves wise
- իբրեւ զմարգարէ ունէին զնա ― ibrew zmargarē unēin zna ― they looked on him as a prophet
- to be able, to know how
- խօսիլ ոչ ունել, ոչ ունել ասել ― xōsil očʻ unel, očʻ unel asel ― not to know how to speak
Conjugation
mediopassive
| infinitive | ունել, ունիլ* (unel, unil*) | participle | կալեալ (kaleal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | կալ- (kal-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ունիմ (unim) | ունիս (unis) | ունի (uni) | ունիմք (unimkʻ) | ունիք (unikʻ) | ունին (unin) | |
| imperfect | ունէի (unēi) | ունէիր (unēir) | ունէր, ունիւր (unēr, uniwr) | ունէաք (unēakʻ) | ունէիք (unēikʻ) | ունէին (unēin) | |
| aorist | կալայ (kalay) | կալար (kalar) | կալաւ (kalaw) | կալաք (kalakʻ) | կալայք (kalaykʻ) | կալան (kalan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ունիցիմ (unicʻim) | ունիցիս (unicʻis) | ունիցի (unicʻi) | ունիցիմք (unicʻimkʻ) | ունիցիք (unicʻikʻ) | ունիցին (unicʻin) | |
| aorist | կալայց (kalaycʻ) | կալցիս (kalcʻis) | կալցի (kalcʻi) | կալցուք (kalcʻukʻ) | կալջիք (kalǰikʻ) | կալցին (kalcʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | կա՛լ, կա՛ (kál, ká) | — | — | կալարո՛ւք (kalarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | կալջի՛ր (kalǰír) | — | — | կալջի՛ք (kalǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ ունիր (mí unir) | — | — | մի՛ ունիք (mí unikʻ) | — | |
| *post-classical the verb is suppletive: part of the conjugation is supplied by կալում (kalum). | |||||||
Derived terms
- ախտունակ (axtunak)
- ակնունիմ (aknunim)
- ամենունակ (amenunak)
- ամէնունակ (amēnunak)
- անակնունելի (anaknuneli)
- անընդունակ (anəndunak)
- անընդունական (anəndunakan)
- անընդունակութիւն (anəndunakutʻiwn)
- անընդունելի (anənduneli)
- անընդունելութիւն (anəndunelutʻiwn)
- անընդունող (anəndunoł)
- անկիրընդունակ (ankirəndunak)
- անշարունակ (anšarunak)
- անունակ (anunak)
- անունող (anunoł)
- անպարունակ (anparunak)
- անպարունակելի (anparunakeli)
- անփառունակ (anpʻaṙunak)
- աշխարհապարունակ (ašxarhaparunak)
- առընդունիմ (aṙəndunim)
- առընդունողութիւն (aṙəndunołutʻiwn)
- առինչունակ (aṙinčʻunak)
- առինչունակաբար (aṙinčʻunakabar)
- առինչունակութիւն (aṙinčʻunakutʻiwn)
- առվերընդունիմ (aṙverəndunim)
- աստուածունակ (astuacunak)
- արժանընդունակ (aržanəndunak)
- արծաթունակ (arcatʻunak)
- արձանունակ (arjanunak)
- արտադիրունող (artadirunoł)
- արտունող (artunoł)
- արտունութիւն (artunutʻiwn)
- արտօնութիւն (artōnutʻiwn)
- բազմապարունակ (bazmaparunak)
- բազմունակ (bazmunak)
- բազմունակութիւն (bazmunakutʻiwn)
- գանձունակ (ganjunak)
- գարշունակ (garšunak)
- գերունակ (gerunak)
- գերունակազարդ (gerunakazard)
- գերունակական (gerunakakan)
- գերունակայութիւն (gerunakayutʻiwn)
- գերունական (gerunakan)
- գերունակապէս (gerunakapēs)
- գերունակափառ (gerunakapʻaṙ)
- գերունակեալ (gerunakeal)
- գերունակութիւն (gerunakutʻiwn)
- գերպարունակ (gerparunak)
- գերփառունակ (gerpʻaṙunak)
- դժուարունելի (džuaruneli)
- դիւրընդունակ (diwrəndunak)
- երփնունակ (erpʻnunak)
- ընդունակ (əndunak)
- ընդունական (əndunakan)
- ընդունակապէս (əndunakapēs)
- ընդունակից (əndunakicʻ)
- ընդունակութիւն (əndunakutʻiwn)
- ընդունելական (əndunelakan)
- ընդունելի (ənduneli)
- ընդունելութիւն (əndunelutʻiwn)
- ընդունիմ (əndunim)
- ընդունողականագոյն (əndunołakanagoyn)
- ընդունողականութիւն (əndunołakanutʻiwn)
- ընդունողութիւն (əndunołutʻiwn)
- լուսունակ (lusunak)
- խաչունակ (xačʻunak)
- կայտռունակ (kaytṙunak)
- կատարունութիւն (katarunutʻiwn)
- կատարօնութիւն (katarōnutʻiwn)
- կենսունակ (kensunak)
- կիրընդունակ (kirəndunak)
- կիրընդունակութիւն (kirəndunakutʻiwn)
- համունակ (hamunak)
- հայրունակ (hayrunak)
- հոգիունակ (hogiunak)
- հրաշունակ (hrašunak)
- մակընդունիմ (makəndunim)
- մաքրունակ (makʻrunak)
- մերակերպունակ (merakerpunak)
- մերունակ (merunak)
- մերունակաբար (merunakabar)
- մերունական (merunakan)
- մերունակերպախառնութիւն (merunakerpaxaṙnutʻiwn)
- մերունակութիւն (merunakutʻiwn)
- միմեանսունակութիւն (mimeansunakutʻiwn)
- յառաջունակ (yaṙaǰunak)
- յարընդունելութիւն (yarəndunelutʻiwn)
- նախընդունակ (naxəndunak)
- նախունակ (naxunak)
- նախունական (naxunakan)
- ներընդունակ (nerəndunak)
- ներընդունական (nerəndunakan)
- ներընդունելի (nerənduneli)
- ներընդունելութիւն (nerəndunelutʻiwn)
- ներընդունիմ (nerəndunim)
- ներունակ (nerunak)
- ներունական (nerunakan)
- ներունիմ (nerunim)
- ներպարունակ (nerparunak)
- ներպարունակական (nerparunakakan)
- ներպարունակեմ (nerparunakem)
- նմանունակ (nmanunak)
- շարունակ (šarunak)
- շարունակաբար (šarunakabar)
- շարունակական (šarunakakan)
- շարունական (šarunakan)
- շարունակապէս (šarunakapēs)
- շարունակեմ (šarunakem)
- շարունակութիւն (šarunakutʻiwn)
- շնորհունակ (šnorhunak)
- ոյն (oyn)
- ուն (un)
- ունակ (unak)
- ունակաբար (unakabar)
- ունակական (unakakan)
- ունական (unakan)
- ունականամ (unakanam)
- ունականութիւն (unakanutʻiwn)
- ունակացուցանեմ (unakacʻucʻanem)
- ունակութիւն (unakutʻiwn)
- ունելի (uneli)
- ունելութիւն (unelutʻiwn)
- ունեւոր (unewor)
- ունեւորութիւն (uneworutʻiwn)
- ունող (unoł)
- ունողութիւն (unołutʻiwn)
- ունօղ (unōł)
- չունեւոր (čʻunewor)
- պարզունակ (parzunak)
- պարծունակ (parcunak)
- պարունակ (parunak)
- պարունակաբար (parunakabar)
- պարունակագոյն (parunakagoyn)
- պարունակաթեւեմ (parunakatʻewem)
- պարունակախօսք (parunakaxōskʻ)
- պարունակական (parunakakan)
- պարունական (parunakan)
- պարունակապէս (parunakapēs)
- պարունակատեղիմ (parunakatełim)
- պարունակեմ (parunakem)
- պարունակութիւն (parunakutʻiwn)
- պարունող (parunoł)
- սակաւունակ (sakawunak)
- վերընդունակ (verəndunak)
- վերընդունիմ (verəndunim)
- փայլունակ (pʻaylunak)
- փառունակ (pʻaṙunak)
- քաղցրունակ (kʻałcʻrunak)
- քաջընդունելի (kʻaǰənduneli)
- քաջունակութիւն (kʻaǰunakutʻiwn)
- քառունակ (kʻaṙunak)
- քրիստոսունակ (kʻristosunak)
References
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “ունիմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ունիմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “ունիլ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.