հերթ
Armenian
Etymology
Inherited from Middle Armenian հերթ (hertʻ).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [heɾtʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [heɾtʰ]
Noun
հերթ • (hertʻ)
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | հերթ (hertʻ) | հերթեր (hertʻer) | ||
| dative | հերթի (hertʻi) | հերթերի (hertʻeri) | ||
| ablative | հերթից (hertʻicʻ) | հերթերից (hertʻericʻ) | ||
| instrumental | հերթով (hertʻov) | հերթերով (hertʻerov) | ||
| locative | հերթում (hertʻum) | հերթերում (hertʻerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | հերթը/հերթն (hertʻə/hertʻn) | հերթերը/հերթերն (hertʻerə/hertʻern) | ||
| dative | հերթին (hertʻin) | հերթերին (hertʻerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | հերթս (hertʻs) | հերթերս (hertʻers) | ||
| dative | հերթիս (hertʻis) | հերթերիս (hertʻeris) | ||
| ablative | հերթիցս (hertʻicʻs) | հերթերիցս (hertʻericʻs) | ||
| instrumental | հերթովս (hertʻovs) | հերթերովս (hertʻerovs) | ||
| locative | հերթումս (hertʻums) | հերթերումս (hertʻerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | հերթդ (hertʻd) | հերթերդ (hertʻerd) | ||
| dative | հերթիդ (hertʻid) | հերթերիդ (hertʻerid) | ||
| ablative | հերթիցդ (hertʻicʻd) | հերթերիցդ (hertʻericʻd) | ||
| instrumental | հերթովդ (hertʻovd) | հերթերովդ (hertʻerovd) | ||
| locative | հերթումդ (hertʻumd) | հերթերումդ (hertʻerumd) | ||
Derived terms
- անհերթ (anhertʻ)
- անհերթափոխ (anhertʻapʻox)
- առաջնահերթ (aṙaǰnahertʻ)
- արտահերթ (artahertʻ)
- բազմահերթ (bazmahertʻ)
- բազմահերթայնություն (bazmahertʻaynutʻyun)
- բազմահերթություն (bazmahertʻutʻyun)
- ենթահերթափոխ (entʻahertʻapʻox)
- եռահերթ (eṙahertʻ)
- երկհերթ (erkhertʻ)
- կրակահերթ (krakahertʻ)
- հերթագայել (hertʻagayel)
- հերթագայություն (hertʻagayutʻyun)
- հերթագայում (hertʻagayum)
- հերթագրել (hertʻagrel)
- հերթագրվել (hertʻagrvel)
- հերթագրում (hertʻagrum)
- հերթազուրկ (hertʻazurk)
- հերթակալ (hertʻakal)
- հերթակալություն (hertʻakalutʻyun)
- հերթական (hertʻakan)
- հերթականություն (hertʻakanutʻyun)
- հերթապահ (hertʻapah)
- հերթապահել (hertʻapahel)
- հերթապահություն (hertʻapahutʻyun)
- հերթափոխ (hertʻapʻox)
- հերթափոխային (hertʻapʻoxayin)
- հերթափոխել (hertʻapʻoxel)
- հերթափոխիչ (hertʻapʻoxičʻ)
- հերթափոխվել (hertʻapʻoxvel)
- հերթափոխություն (hertʻapʻoxutʻyun)
- հերթափոխում (hertʻapʻoxum)
- մեկհերթյա (mekhertʻya)
- միջհերթափոխային (miǰhertʻapʻoxayin)
- շարքահերթ (šarkʻahertʻ)
Further reading
- Amatuni, Sahak (1912) “դոր”, in Hayocʻ baṙ u ban [Armenian Words and Idioms] (in Armenian), Vagharshapat: Mother See of Holy Etchmiadzin, page 169b
- Ačaṙean, Hračʻeay (1913) “հերթ”, in Hayerēn gawaṙakan baṙaran [Armenian Provincial Dictionary] (Ēminean azgagrakan žoġovacu; 9) (in Armenian), Tiflis: Lazarev Institute of Oriental Languages, page 656b
Middle Armenian
Etymology
Inherited from Old Armenian յերթ (yertʻ), from յ- (y-) + երթ (ertʻ, “going”). The spelling հերթ (hertʻ) instead of յերթ (yertʻ) reflects the late pronunciation of յ (y) word-initially and the obscuration of the etymology. For the development of the sense "turn" from "going" compare typologically Russian ход (xod).
Noun
հերթ • (hertʻ)
- going, procession[1]
- 16th century, Grigoris Ałtʻamarcʻi, Tałer [Poems] [2]:
- Սիրտս չկայ հետ իւրն հերթ,
Քանի՜ խոցէք, ասէք թէ ե՛րթ․
Հողմն շարժէ զվարդին թերթ,
Նա ի դողման դառնայ իմ լերթ։- Sirts čʻkay het iwrn hertʻ,
Kʻani! xocʻēkʻ, asēkʻ tʻē értʻ;
Hoġmn šaržē zvardin tʻertʻ,
Na i doġman daṙnay im lertʻ.
- Sirts čʻkay het iwrn hertʻ,
- Սիրտս չկայ հետ իւրն հերթ,
- turn
- 14th century, Grigor Tatʻewacʻi, Girkʻ kʻarozutʻean or kočʻi Amaṙan hator [Sermons, Summer Part] :[3]
- Որպէս նոքա, որք սաթրինճ խաղան, հերթով առնուն ի ձեռն զսաթրինճն և ձգեն ի թասն։
- Orpēs nokʻa, orkʻ satʻrinč xaġan, hertʻov aṙnun i jeṙn zsatʻrinčn ew jgen i tʻasn.
- Like those who play shatranj, take the shatranj in hand by turns and throw it into the bowl.
- Որպէս նոքա, որք սաթրինճ խաղան, հերթով առնուն ի ձեռն զսաթրինճն և ձգեն ի թասն։
Descendants
- Armenian: հերթ (hertʻ)
References
- Ġazaryan, Ṙ. S., Avetisyan, H. M. (2009) “հերթ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 425a
- Kostaneancʻ, Karapet (1898) Grigoris Aġtʻamarcʻin ew iwr taġerə [Grigoris Ałtʻamarcʻi and his poems], Tiflis: M. Šarajē Press, page 49
- Grigor Tatʻewacʻi (1741) Girkʻ kʻarozutʻean, or kočʻi Amaṙan hator [Sermons, Summer Part], Constantinople: Abraham Tʻrakacʻi Press, page 634a
Further reading
- J̌ahukyan, Geworg (1972) Hay barbaṙagitutʻyan neracutʻyun [Introduction into Armenian Dialectology] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 314, derives from Proto-Indo-European *ser- (“to bind, put together”)
- Ġazaryan, Ṙ. S., Avetisyan, H. M. (2009) “հերթով”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 425a
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 405, follows J̌ahukyan
- Norayr N. Biwzandacʻi (2000) “հերթ”, in Martiros Minassian, editor, Baṙagirkʻ storin hayerēni i matenagrutʻeancʻ ŽA–ŽĒ darucʻ [Dictionary of Middle Armenian Based on the Literature of 11–17th Centuries], edited from the author's unfinished manuscript written 1884–1915, Geneva: Martiros Minassian, page 430
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.