գութ
See also: գութք
Armenian
Alternative forms
Etymology
From Old Armenian գութ (gutʻ).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [ɡutʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [kʰutʰ]
Audio (Eastern Armenian) (file) Audio (Western Armenian) (file)
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | գութ (gutʻ) | գութեր (gutʻer) | ||
| dative | գութի (gutʻi) | գութերի (gutʻeri) | ||
| ablative | գութից (gutʻicʻ) | գութերից (gutʻericʻ) | ||
| instrumental | գութով (gutʻov) | գութերով (gutʻerov) | ||
| locative | գութում (gutʻum) | գութերում (gutʻerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | գութը/գութն (gutʻə/gutʻn) | գութերը/գութերն (gutʻerə/gutʻern) | ||
| dative | գութին (gutʻin) | գութերին (gutʻerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | գութս (gutʻs) | գութերս (gutʻers) | ||
| dative | գութիս (gutʻis) | գութերիս (gutʻeris) | ||
| ablative | գութիցս (gutʻicʻs) | գութերիցս (gutʻericʻs) | ||
| instrumental | գութովս (gutʻovs) | գութերովս (gutʻerovs) | ||
| locative | գութումս (gutʻums) | գութերումս (gutʻerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | գութդ (gutʻd) | գութերդ (gutʻerd) | ||
| dative | գութիդ (gutʻid) | գութերիդ (gutʻerid) | ||
| ablative | գութիցդ (gutʻicʻd) | գութերիցդ (gutʻericʻd) | ||
| instrumental | գութովդ (gutʻovd) | գութերովդ (gutʻerovd) | ||
| locative | գութումդ (gutʻumd) | գութերումդ (gutʻerumd) | ||
i-type, inanimate (Western Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | գութ (gutʻ) | գութեր (gutʻer) | ||
| dative | գութի (gutʻi) | գութերու (gutʻeru) | ||
| ablative | գութէ (gutʻē) | գութերէ (gutʻerē) | ||
| instrumental | գութով (gutʻov) | գութերով (gutʻerov) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | գութը/գութն (gutʻə/gutʻn) | գութերը/գութերն (gutʻerə/gutʻern) | ||
| dative | գութին (gutʻin) | գութերուն (gutʻerun) | ||
| ablative | գութէն (gutʻēn) | գութերէն (gutʻerēn) | ||
| instrumental | գութովը/գութովն (gutʻovə/gutʻovn) | գութերովը/գութերովն (gutʻerovə/gutʻerovn) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | գութս (gutʻs) | գութերս (gutʻers) | ||
| dative | գութիս (gutʻis) | գութերուս (gutʻerus) | ||
| ablative | գութէս (gutʻēs) | գութերէս (gutʻerēs) | ||
| instrumental | գութովս (gutʻovs) | գութերովս (gutʻerovs) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | գութդ (gutʻd) | գութերդ (gutʻerd) | ||
| dative | գութիդ (gutʻid) | գութերուդ (gutʻerud) | ||
| ablative | գութէդ (gutʻēd) | գութերէդ (gutʻerēd) | ||
| instrumental | գութովդ (gutʻovd) | գութերովդ (gutʻerovd) | ||
Derived terms
- գթաշարժվել (gtʻašaržvel)
- գթառատ (gtʻaṙat)
- գթասիրտ (gtʻasirt)
- գթասրտություն (gtʻasrtutʻyun)
- գթոտ (gtʻot)
References
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “գութ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, page 388b
Old Armenian
Alternative forms
- գոյթ (goytʻ) — rare, post-Classical
Etymology
The origin is uncertain.[1]
According to J̌ahukyan, perhaps inherited from Proto-Indo-European *gʰōdʰ-to-, from the root *gʰedʰ- (“to unite, be associated, suit”), whence Proto-Germanic *gōdaz (“good”), Old Church Slavonic ꙋгодити (ugoditi, “to please, be pleasing”), Russian вы́года (výgoda, “profit”), etc. He remarks that inheritance from Proto-Indo-European *gʰow-to-, from the root *gʰow- (“to notice, pay attention to”), whence Latin faveo (“to favour”), Old Norse gá (“to heed, mark”), is less likely.[2]
Olsen derives from Proto-Indo-European *woHto-.[3]
Noun
գութ • (gutʻ)
- pity, compassion, feeling
- ի գութ շարժել, ածել, գութ արկանել, ի գութ խանդաղատանց շարժել ― i gutʻ šaržel, acel, gutʻ arkanel, i gutʻ xandałatancʻ šaržel ― to move, to soften, to entreat tenderly
- փակել զգութս իւր յումեէէ ― pʻakel zgutʻs iwr yumeēē ― to harden one's heart against another
- գութք նորա առաւել եւս են ի ձեզ ― gutʻkʻ nora aṙawel ews en i jez ― he loves yon more intensely
- առ գութ տոհմի նորա ― aṙ gutʻ tohmi nora ― for the love of his race
- յիմարիլ ի գութ երեսաց ուրուք ― yimaril i gutʻ eresacʻ urukʻ ― to go mad on account of the beauty of some one
- գութ մեր առաջի երեսաց քոց ― gutʻ mer aṙaǰi eresacʻ kʻocʻ ― let our supplications find favour in thy sight
- կին առնուլ ի նմանէ զի գութ անկցի ― kin aṙnul i nmanē zi gutʻ ankcʻi ― to marry into his family for the purpose of strengthening the bonds of friendship
- 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).22.19:[4]
- իսկ յորժամ երկնաւորք շնորհքն հայրենի (var. հայրենի գոյթն) եկին հասին ի վերայ մեր եւ տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, ընկալեալ զպատուիրանս նորա կեցցուք։
- isk yoržam erknaworkʻ šnorhkʻn hayreni (var. hayreni goytʻn) ekin hasin i veray mer ew teaṙn meroy Yisusi Kʻristosi, ənkaleal zpatuirans nora kecʻcʻukʻ.
- Translation by Gohar Muradyan
- And when the father's heavenly grace reached us and our Lord Jesus Christ, we shall be saved accepting his commandments.
- իսկ յորժամ երկնաւորք շնորհքն հայրենի (var. հայրենի գոյթն) եկին հասին ի վերայ մեր եւ տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, ընկալեալ զպատուիրանս նորա կեցցուք։
- supplication, prayer, entreaty
- 5th century, Bible, Daniel 9.20:
- Եւ մինչդեռ ես խօսէի եւ յաղօթս կայի, եւ խոստովան լինէի զմեղս իմ եւ զմեղս ժողովրդեանն Իսրայելի, եւ արկանէի զգութս առաջի Տեառն Աստուածոյ իմոյ վասն լերինն սրբոյ։
- Ew minčʻdeṙ es xōsēi ew yałōtʻs kayi, ew xostovan linēi zmełs im ew zmełs žołovrdeann Israyeli, ew arkanēi zgutʻs aṙaǰi Teaṙn Astuacoy imoy vasn lerinn srboy.
- And whiles I [was] speaking, and praying, and confessing my sin and the sin of my people Israel, and presenting my supplication before the LORD my God for the holy mountain of my God.
- Եւ մինչդեռ ես խօսէի եւ յաղօթս կայի, եւ խոստովան լինէի զմեղս իմ եւ զմեղս ժողովրդեանն Իսրայելի, եւ արկանէի զգութս առաջի Տեառն Աստուածոյ իմոյ վասն լերինն սրբոյ։
Declension
Derived terms
- ազնուագութ (aznuagutʻ)
- ամենագթած (amenagtʻac)
- ամենագութ (amenagutʻ)
- անբարեգթութիւն (anbaregtʻutʻiwn)
- անգթաբար (angtʻabar)
- անգթալի (angtʻali)
- անգթական (angtʻakan)
- անգթասէր (angtʻasēr)
- անգթութիւն (angtʻutʻiwn)
- անգութ (angutʻ)
- անճառագութ (ančaṙagutʻ)
- առատագութ (aṙatagutʻ)
- աստուածագութ (astuacagutʻ)
- արտօսրագութ (artōsragutʻ)
- բազմագթութիւն (bazmagtʻutʻiwn)
- բազմագութ (bazmagutʻ)
- բարեգթացեալ (baregtʻacʻeal)
- բարեգթութիւն (baregtʻutʻiwn)
- բարեգութ (baregutʻ)
- գթաբար (gtʻabar)
- գթագին (gtʻagin)
- գթալի (gtʻali)
- գթած (gtʻac)
- գթածաբար (gtʻacabar)
- գթածագոյն (gtʻacagoyn)
- գթածագործ (gtʻacagorc)
- գթածութիւն (gtʻacutʻiwn)
- գթական (gtʻakan)
- գթամ (gtʻam)
- գթապէս (gtʻapēs)
- գթասէր (gtʻasēr)
- գթասիրաբար (gtʻasirabar)
- գթասիրեմ (gtʻasirem)
- գթասիրութիւն (gtʻasirutʻiwn)
- գթարկութիւն (gtʻarkutʻiwn)
- գթարկումն (gtʻarkumn)
- գթութիւն (gtʻutʻiwn)
- գթօրէն (gtʻōrēn)
- գորովագութ (gorovagutʻ)
- խնամագութ (xnamagutʻ)
- ծնողագութ (cnołagutʻ)
- հաւասարագութ (hawasaragutʻ)
- մայրագութ (mayragutʻ)
- մեծագութ (mecagutʻ)
- յաճախագութ (yačaxagutʻ)
- յոլովագութ (yolovagutʻ)
- յորդագութ (yordagutʻ)
- չարագութ (čʻaragutʻ)
- ջերմագութ (ǰermagutʻ)
- վրիպագութ (vripagutʻ)
Descendants
- Armenian: գութ (gutʻ)
References
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “գութ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, page 587ab
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “գութ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 171a
- Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 774
- Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6), Leuven – Paris – Dudley: Peeters, pages 25, 126–127, 156, attested only in a variant reading of շնորհքն հայրենի (šnorhkʻn hayreni) in the Matenadaran manuscript no. 2174
Further reading
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “գութ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “գութ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.