breathnaigh
Irish
Etymology
From Middle Irish brethnaigid (“to judge”), from breth (“judgment”).
Pronunciation
- (Aran) IPA(key): /ˈbʲɾʲan̪ˠə/
- (Cois Fharraige) IPA(key): /ˈbʲɾʲæːn̪ˠə/
- (Ulster) IPA(key): /ˈbʲɾʲahnˠi/
Verb
breathnaigh (present analytic breathnaíonn, future analytic breathnóidh, verbal noun breathnú, past participle breathnaithe) (transitive, intransitive)
Conjugation
conjugation of breathnaigh (second conjugation)
singular | plural | relative | autonomous | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
first | second | third | first | second | third | ||||
indicative | present | breathnaím | breathnaíonn tú; breathnaír† |
breathnaíonn sé, sí | breathnaímid; breathnaíonn muid |
breathnaíonn sibh | breathnaíonn siad; breathnaíd† |
a bhreathnaíonn; a bhreathnaíos / a mbreathnaíonn*; a mbreathnaíos* |
breathnaítear |
past | bhreathnaigh mé; bhreathnaíos | bhreathnaigh tú; bhreathnaís | bhreathnaigh sé, sí | bhreathnaíomar; bhreathnaigh muid | bhreathnaigh sibh; bhreathnaíobhair | bhreathnaigh siad; bhreathnaíodar | a bhreathnaigh / ar bhreathnaigh* |
breathnaíodh | |
past habitual | bhreathnaínn / mbreathnaínn‡‡ | bhreathnaíteá / mbreathnaíteᇇ | bhreathnaíodh sé, sí / mbreathnaíodh sé, s퇇 | bhreathnaímis; bhreathnaíodh muid / mbreathnaímis‡‡; mbreathnaíodh muid‡‡ | bhreathnaíodh sibh / mbreathnaíodh sibh‡‡ | bhreathnaídís; bhreathnaíodh siad / mbreathnaídís‡‡; mbreathnaíodh siad‡‡ | a bhreathnaíodh / a mbreathnaíodh* |
bhreathnaítí / mbreathnaít퇇 | |
future | breathnóidh mé; breathnód; breathnóchaidh mé† |
breathnóidh tú; breathnóir†; breathnóchaidh tú† |
breathnóidh sé, sí; breathnóchaidh sé, sí† |
breathnóimid; breathnóidh muid; breathnóchaimid†; breathnóchaidh muid† |
breathnóidh sibh; breathnóchaidh sibh† |
breathnóidh siad; breathnóid†; breathnóchaidh siad† |
a bhreathnóidh; a bhreathnós; a bhreathnóchaidh†; a bhreathnóchas† / a mbreathnóidh*; a mbreathnós*; a mbreathnóchaidh*†; a mbreathnóchas*† |
breathnófar; breathnóchar† | |
conditional | bhreathnóinn; bhreathnóchainn† / mbreathnóinn‡‡; mbreathnóchainn†‡‡ | bhreathnófá; bhreathnóchthᆠ/ mbreathnófᇇ; mbreathnóchthᆇ‡ | bhreathnódh sé, sí; bhreathnóchadh sé, sí† / mbreathnódh sé, s퇇; mbreathnóchadh sé, s톇‡ | bhreathnóimis; bhreathnódh muid; bhreathnóchaimis†; bhreathnóchadh muid† / mbreathnóimis‡‡; mbreathnódh muid‡‡; mbreathnóchaimis†‡‡; mbreathnóchadh muid†‡‡ | bhreathnódh sibh; bhreathnóchadh sibh† / mbreathnódh sibh‡‡; mbreathnóchadh sibh†‡‡ | bhreathnóidís; bhreathnódh siad; bhreathnóchadh siad† / mbreathnóidís‡‡; mbreathnódh siad‡‡; mbreathnóchadh siad†‡‡ | a bhreathnódh; a bhreathnóchadh† / a mbreathnódh*; a mbreathnóchadh*† |
bhreathnófaí; bhreathnóchthaí† / mbreathnófa퇇; mbreathnóchtha톇‡ | |
subjunctive | present | go mbreathnaí mé; go mbreathnaíod† |
go mbreathnaí tú; go mbreathnaír† |
go mbreathnaí sé, sí | go mbreathnaímid; go mbreathnaí muid |
go mbreathnaí sibh | go mbreathnaí siad; go mbreathnaíd† |
— | go mbreathnaítear |
past | dá mbreathnaínn | dá mbreathnaíteá | dá mbreathnaíodh sé, sí | dá mbreathnaímis; dá mbreathnaíodh muid |
dá mbreathnaíodh sibh | dá mbreathnaídís; dá mbreathnaíodh siad |
— | dá mbreathnaítí | |
imperative | breathnaím | breathnaigh | breathnaíodh sé, sí | breathnaímis | breathnaígí; breathnaídh† |
breathnaídís | — | breathnaítear | |
verbal noun | breathnú | ||||||||
past participle | breathnaithe |
* indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis
Derived terms
- aisbhreathnaigh (“look back”, verb)
- breathnadóir m, breathnóir m (“observer, spectator”)
- breathnaigh ó (“to look (idly) around (oneself)”, verb)
- fadbhreathnaitheacht f (“far-sightedness”)
Mutation
Irish mutation | ||
---|---|---|
Radical | Lenition | Eclipsis |
breathnaigh | bhreathnaigh | mbreathnaigh |
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs. |
Further reading
- Ó Dónaill, Niall (1977) “breathnaigh”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN
- G. Toner, M. Ní Mhaonaigh, S. Arbuthnot, D. Wodtko, M.-L. Theuerkauf, editors (2019), “brethnaigid”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
- Dinneen, Patrick S. (1904) “breaṫnuiġim”, in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, 1st edition, Dublin: Irish Texts Society, page 85
- Quiggin, E. C. (1906) A Dialect of Donegal, Cambridge University Press, page 50
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.