ażby

From aż +‎ -by. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /aʒʲbɨ/
• IPA^(key): (15^th CE) /aʒʲbɨ/

ażby

1. (In unreal clauses) until
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 93, 13:

     Blogoslawoni czlowek, iegosz ti navczisz, gospodne, y s twego zakona navczisz gy. By vcogil iemu ote dnow zlich, aszbi v[o]copan bil grzesznemu dol (ut mitiges ei a diebus malis, donec fodiatur peccatori fovea)

     [Błogosławiony człowiek, jegoż ty nauczysz, Gospodnie, i z twego zakona nauczysz ji. By ukojił jemu ote dniow złych, ażby u[o]kopan był grzesznemu doł (ut mitiges ei a diebus malis, donec fodiatur peccatori fovea)]

2. in order to, so that
   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 247:

     Chcze on, bichom mi tako wnątrz syą przecziwyenstwu radowaly, aschbichom y zewnątrz tho pocazowaly ludzem

     [Chce on, bychom my tako wnątrz się przeciwieństwu radowali, ażbychom i zewnątrz to pokazowali ludziem]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 32, 5:

     Poszylacz nynye w poselstwye k tobye, ku panu swemu, azbi[ch] nalazl myloszcz przed twym oblyczym (mittoque nunc legationem ad dominum meum, ut inveniam gratiam in conspectu tuo)

     [Posyłam ninie w poselstwie k tobie, ku Panu swemu, ażby[ch] nalazł miłość przed twym obliczym (mittoque nunc legationem ad Dominum meum, ut inveniam gratiam in conspectu tuo)]

3. (In unreal clauses) if
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 236:

     Nie może nikt tych znamion czynić, ktore ty czynisz, ażby bog s nim był (nemo... potest haec signa facere, quae tu facis, nisi fuerit deus cum eo Jo 3, 2)

     [Nie może nikt tych znamion czynić, ktore ty czynisz, ażby Bog s nim był (nemo... potest haec signa facere, quae tu facis, nisi fuerit Deus cum eo Jo 3, 2)]

• Polish: ażby (Middle Polish)

• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “ażby”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

• ażeby

Inherited from Old Polish ażby. By surface analysis, aż +‎ -by.

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈaʐ.bɨ/

ażby

1. (Middle Polish) (In unreal clauses) until
2. (Middle Polish) in order to, so that

ażby

1. (Middle Polish) question particle

• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “ażby, ażeby”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]