ดึกดำบรรพ์

Thai

Pronunciation
Orthographicดึกดำบรรพ์
ɗ ụ k ɗ å ɓ r r b ʻ
Phonemic
ดึก-ดำ-บัน
ɗ ụ k – ɗ å – ɓ ạ n
RomanizationPaiboondʉ̀k-dam-ban
Royal Instituteduek-dam-ban
(standard) IPA(key)/dɯk̚˨˩.dam˧.ban˧/(R)

Etymology 1
Samudra Manthana, 1671

From Old Khmer dïka (“water”) + tpañ (“to weave; to spin; etc”).[1][2]

Alternative forms
  • (archaic) ดึกดำบรร

Proper noun

ดึกดำบรรพ์ • (dʉ̀k-dam-ban)

  1. (archaic, Hinduism) Samudra Manthana, an event in the Hindu mythology.[1]

Noun

ดึกดำบรรพ์ • (dʉ̀k-dam-ban)

  1. (archaic) dramatic performance reenacting or depicting such event, being part of some royal ceremonies.[2]
    • 1469, “กฎมนเทิยรบาล”, in กฎหมายตรา ๓ ดวง เล่ม ๑ ฉบับพิมพ์มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง, Bangkok: สุขภาพใจ, published 2005, →ISBN, page 109:
      ดำรวจเลกเปนรูปอสูร ๑๐๐ มหาดเลกเปนเทพดา ๑๐๐ เปนพาลีสุครีพมหาชมพูแลบริวารพานร ๑๐๓ ชักนาคดึกดำบรร อสูรชักหัว เทพดาชักหาง พานรอยู่ปลายหาง(dam-rùuat-lék bpen rûup à-sǔun · rɔ́ɔi-nʉ̀ng · má-hàat-lék bpen têep-pá-daa · rɔ́ɔi-nʉ̀ng · bpen paa-lii sù-krîip má-hǎa-chom-puu lɛɛ bɔɔ-rí-waan paa-nɔɔn · rɔ́ɔi-sǎam · chák nâak dʉ̀k-dam-ban · à-sǔun chák hǔua · têep-pá-daa chák hǎang · paa-nɔɔn yùu bplaai hǎang)

Etymology 2

From ดึก (dʉ̀k, “deeply”) +‎ ด่ำ (dàm, “exceedingly”) +‎ บรรพ์ (“primitive; primeval”).[1]

Adjective

ดึกดำบรรพ์ • (dʉ̀k-dam-ban) (abstract noun ความดึกดำบรรพ์)

  1. ancient; archaic; antiquated; very long; very old; long past; age-old.
Derived terms
  • ชนิดดึกดำบรรพ์
  • ซากดึกดำบรรพ์ (sâak-dʉ̀k-dam-ban)
  • ยุคดึกดำบรรพ์
  • วงปี่พาทย์ดึกดำบรรพ์
  • สมัยดึกดำบรรพ์

Etymology 3

After the theatre where the performance was debuted; debuted in 1899; no longer performed since 1909.[3]

Noun

ดึกดำบรรพ์ • (dʉ̀k-dam-ban)

  1. (archaic) (ละคร~) a type of Thai dramatic performance adapted from the Western opera.

References
  1. สำนักงานราชบัณฑิตยสภา (2023) “ดึกดำบรรพ์”, in นานาสาระภาษาและวัฒนธรรมไทย ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, page 54:
    คำว่า ดึกดำบรรพ์ เป็นคำที่มีที่มา ๒ ทาง คำหนึ่งมาจากภาษาเขมรว่า ทึกตมฺบาญ แปลว่า การกวนน้ำ หมายถึง การกวนน้ำอมฤตของเทวดากับอสูรเพื่อเอาน้ำอมฤตมาชุบชีวิตผู้ที่ตายในสงครามระหว่างเทวดากับอสูร...อีกคำหนึ่ง ประกอบด้วย คำว่า ลึก หรือ ดึก ล้ำ หรือ ด่ำ และคำว่า บรรพ์ แปลว่า ก่อน ดึกดำบรรพ์ คำนี้จึงแปลว่า ลึกล้ำแต่เก่าก่อน ลึกล้ำนมนานมาแล้ว
  2. ราชบัณฑิตยสภา (2020) พจนานุกรมโบราณศัพท์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), กรุงเทพฯ: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, page 113: “ดึกดำบรร <ดึกดำบรรพ์> (ข. ทึก = น้ำ + ตฺรบาญ่ = ฟั่น, ทำให้เป็นเกลียว) น. ดึกดำบรรพ์, การละเล่นชักนาคกวนน้ำอมฤต เป็นการละเล่นในพระราชพิธีอินทราภิเษกเป็นต้น”
  3. ครีเอทมีเดีย สตูดิโอ (n.d.) “ละครดึกดำบรรพ์”, in นาฏศิลป์ไทย‎ (in Thai), Bangkok: ครีเอทมีเดีย สตูดิโอ, archived from the original on 14 August 2018
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.