पक्षिन्

Sanskrit

Alternative scripts

পক্ষিন্ (Assamese script)
ᬧᬓ᭄ᬱᬶᬦ᭄ (Balinese script)
পক্ষিন্ (Bengali script)
𑰢𑰎𑰿𑰬𑰰𑰡𑰿 (Bhaiksuki script)
𑀧𑀓𑁆𑀱𑀺𑀦𑁆 (Brahmi script)
ပက္ၑိန် (Burmese script)
પક્ષિન્ (Gujarati script)
ਪਕ੍ਸ਼ਿਨ੍ (Gurmukhi script)
𑌪𑌕𑍍𑌷𑌿𑌨𑍍 (Grantha script)
ꦥꦏ꧀ꦰꦶꦤ꧀ (Javanese script)
𑂣𑂍𑂹𑂭𑂱𑂢𑂹 (Kaithi script)
ಪಕ್ಷಿೝ (Kannada script)
បក្ឞិន៑ (Khmer script)
ປກ຺ຩິນ຺ (Lao script)
പക്ഷിന് (Malayalam script)
ᢒᠠᡬᢢᡳᠨ (Manchu script)
𑘢𑘎𑘿𑘬𑘱𑘡𑘿 (Modi script)
ᢒᠠᢉᢔᠢᠨ (Mongolian script)
𑧂𑦮𑧠𑧌𑧒𑧁𑧠 (Nandinagari script)
𑐥𑐎𑑂𑐲𑐶𑐣𑑂 (Newa script)
ପକ୍ଷିନ୍ (Odia script)
ꢦꢒ꣄ꢰꢶꢥ꣄ (Saurashtra script)
𑆥𑆑𑇀𑆰𑆴𑆤𑇀 (Sharada script)
𑖢𑖎𑖿𑖬𑖰𑖡𑖿 (Siddham script)
පක්‍ෂින් (Sinhalese script)
𑩰𑩜 𑪙𑪀𑩑𑩯 𑪙 (Soyombo script)
𑚞𑚊𑚶𑚮𑚝𑚶 (Takri script)
பக்ஷிந் (Tamil script)
పక్షిౝ (Telugu script)
ปกฺษินฺ (Thai script)
པ་ཀྵི་ན྄ (Tibetan script)
𑒣𑒏𑓂𑒭𑒱𑒢𑓂 (Tirhuta script)
𑨞𑨋𑩇𑨯𑨁𑨝𑨴 (Zanabazar Square script)

Etymology

From पक्ष (pakṣa, “wing”) +‎ -इन् (-in)

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /pɐk.ʂín/
(Classical) IPA^(key): /ˈpɐk.ʂin̪/

Adjective

पक्षिन् • (pakṣín) stem

winged
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 8.20.10:
  आ श्येनासो न पक्षिणो वृथा नरो हव्या नो वीतये गत ॥
  ā śyenāso na pakṣiṇo vṛthā naro havyā no vītaye gata.
  Come lightly like winged falcons, O ye Heroes, come to enjoy our offerings.

Declension

Masculine in-stem declension of पक्षिन् (pakṣín)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पक्षी pakṣī́	पक्षिणौ / पक्षिणा¹ pakṣíṇau / pakṣíṇā¹	पक्षिणः pakṣíṇaḥ
Vocative	पक्षिन् pákṣin	पक्षिणौ / पक्षिणा¹ pákṣiṇau / pákṣiṇā¹	पक्षिणः pákṣiṇaḥ
Accusative	पक्षिणम् pakṣíṇam	पक्षिणौ / पक्षिणा¹ pakṣíṇau / pakṣíṇā¹	पक्षिणः pakṣíṇaḥ
Instrumental	पक्षिणा pakṣíṇā	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभिः pakṣíbhiḥ
Dative	पक्षिणे pakṣíṇe	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभ्यः pakṣíbhyaḥ
Ablative	पक्षिणः pakṣíṇaḥ	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभ्यः pakṣíbhyaḥ
Genitive	पक्षिणः pakṣíṇaḥ	पक्षिणोः pakṣíṇoḥ	पक्षिणाम् pakṣíṇām
Locative	पक्षिणि pakṣíṇi	पक्षिणोः pakṣíṇoḥ	पक्षिषु pakṣíṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ī-stem declension of पक्षिणी (pakṣíṇī)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पक्षिणी pakṣíṇī	पक्षिण्यौ / पक्षिणी¹ pakṣíṇyau / pakṣíṇī¹	पक्षिण्यः / पक्षिणीः¹ pakṣíṇyaḥ / pakṣíṇīḥ¹
Vocative	पक्षिणि pákṣiṇi	पक्षिण्यौ / पक्षिणी¹ pákṣiṇyau / pákṣiṇī¹	पक्षिण्यः / पक्षिणीः¹ pákṣiṇyaḥ / pákṣiṇīḥ¹
Accusative	पक्षिणीम् pakṣíṇīm	पक्षिण्यौ / पक्षिणी¹ pakṣíṇyau / pakṣíṇī¹	पक्षिणीः pakṣíṇīḥ
Instrumental	पक्षिण्या pakṣíṇyā	पक्षिणीभ्याम् pakṣíṇībhyām	पक्षिणीभिः pakṣíṇībhiḥ
Dative	पक्षिण्यै pakṣíṇyai	पक्षिणीभ्याम् pakṣíṇībhyām	पक्षिणीभ्यः pakṣíṇībhyaḥ
Ablative	पक्षिण्याः / पक्षिण्यै² pakṣíṇyāḥ / pakṣíṇyai²	पक्षिणीभ्याम् pakṣíṇībhyām	पक्षिणीभ्यः pakṣíṇībhyaḥ
Genitive	पक्षिण्याः / पक्षिण्यै² pakṣíṇyāḥ / pakṣíṇyai²	पक्षिण्योः pakṣíṇyoḥ	पक्षिणीनाम् pakṣíṇīnām
Locative	पक्षिण्याम् pakṣíṇyām	पक्षिण्योः pakṣíṇyoḥ	पक्षिणीषु pakṣíṇīṣu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter in-stem declension of पक्षिन् (pakṣín)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पक्षि pakṣí	पक्षिणी pakṣíṇī	पक्षीणि pakṣī́ṇi
Vocative	पक्षि / पक्षिन् pákṣi / pákṣin	पक्षिणी pákṣiṇī	पक्षीणि pákṣīṇi
Accusative	पक्षि pakṣí	पक्षिणी pakṣíṇī	पक्षीणि pakṣī́ṇi
Instrumental	पक्षिणा pakṣíṇā	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभिः pakṣíbhiḥ
Dative	पक्षिणे pakṣíṇe	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभ्यः pakṣíbhyaḥ
Ablative	पक्षिणः pakṣíṇaḥ	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभ्यः pakṣíbhyaḥ
Genitive	पक्षिणः pakṣíṇaḥ	पक्षिणोः pakṣíṇoḥ	पक्षिणाम् pakṣíṇām
Locative	पक्षिणि pakṣíṇi	पक्षिणोः pakṣíṇoḥ	पक्षिषु pakṣíṣu

Descendants

Pali: pakkhin

Noun

पक्षिन् • (pakṣín) stem, m

a bird; any winged animal
Synonym: वि (vi)
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 1.48.5:
  आ घा योषेव सूनर्युषा याति प्रभुञ्जती ।
  जरयन्ती वृजनं पद्वदीयत उत्पातयति पक्षिणः ॥
  ā ghā yoṣeva sūnaryuṣā yāti prabhuñjatī.
  jarayantī vṛjanaṃ padvadīyata utpātayati pakṣiṇaḥ.
  Like a merry young woman Uṣas comes carefully tending everything:
  Rousing all life, she stirs all creatures that have feet, and makes the birds fly up.

Declension

Masculine in-stem declension of पक्षिन् (pakṣín)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पक्षी pakṣī́	पक्षिणौ / पक्षिणा¹ pakṣíṇau / pakṣíṇā¹	पक्षिणः pakṣíṇaḥ
Vocative	पक्षिन् pákṣin	पक्षिणौ / पक्षिणा¹ pákṣiṇau / pákṣiṇā¹	पक्षिणः pákṣiṇaḥ
Accusative	पक्षिणम् pakṣíṇam	पक्षिणौ / पक्षिणा¹ pakṣíṇau / pakṣíṇā¹	पक्षिणः pakṣíṇaḥ
Instrumental	पक्षिणा pakṣíṇā	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभिः pakṣíbhiḥ
Dative	पक्षिणे pakṣíṇe	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभ्यः pakṣíbhyaḥ
Ablative	पक्षिणः pakṣíṇaḥ	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभ्यः pakṣíbhyaḥ
Genitive	पक्षिणः pakṣíṇaḥ	पक्षिणोः pakṣíṇoḥ	पक्षिणाम् pakṣíṇām
Locative	पक्षिणि pakṣíṇi	पक्षिणोः pakṣíṇoḥ	पक्षिषु pakṣíṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

Terms inherited from पक्षिन् (pakṣin)

Ashokan Prakrit: 𑀧𑀔𑀺 (pakhi /⁠pakkhi⁠/, “bird”)
- Prakrit: pakkhi, paṃkhi
  Brahmi script: 𑀧𑀓𑁆𑀔𑀺, 𑀧𑀁𑀔𑀺
  
  Devanagari script: पक्खि, पंखि
  
  Kannada script: ಪಕ್ಖಿ, ಪಂಖಿ
  - Bengali: পাখি (pakhi)
  - Chakma: 𑄛𑄬𑄇𑄴 (pek)
  - Old Gujarati: पखी (pakhī), पंखी (paṃkhī)
    - Gujarati: પંખી (paṅkhī)
  - Kachchi: પંખી (paṅkhī)
  - Old Punjabi: ਪੰਖੀ (paṅkhī)
  - → Old Kannada: ಪಕ್ಕಿ (pakki)
    - Kannada: ಹಕ್ಕಿ (hakki)
Dardic:
- Torwali: پݜیِن (paṣīn)
Pali: pakkhin

Semi-learned borrowings from पक्षिन् (pakṣin)

Bengali: পঙ্খী (poṅkhi)
Old Hindi: पंषी (paṃṣī), पंषि (pãṣi)
- Hindustani: pañchī
  Hindi: पंछी
  Urdu: پَنْچِھی (panchī)
Punjabi:
Gurmukhi script: ਪੰਛੀ (pañchī)

Shahmukhi script: پَنچھی (panchī)

Learned borrowings from पक्षिन् (pakṣin)

Assamese: পক্ষী (pokhi)
Bengali: পক্ষী (pokkhi)
Gujarati: પક્ષી (pakṣī)
Hindi: पक्षी (pakṣī)
Kannada: ಪಕ್ಷಿ (pakṣi)
Khmer: បក្សី (baksəy)
Konkani:
Devanagari script: पक्षी

Latin script: pokxi
Lao: ປັກສີ (pak sī)
Malayalam: പക്ഷി (pakṣi)
Old Marathi: pakṣī
Devanagari script: पक्षी

Modi script: 𑘢𑘎𑘿𑘬𑘲
- Marathi: पक्षी (pakṣī)
Tamil: பட்சி (paṭci)
Telugu: పక్షి (pakṣi)
Thai: ปักษิน (bpàk-sǐn)

References

Monier Williams (1899) “पक्षिन्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 574.
Apte, Vaman Shivram (1890) “पक्षिन्”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 946
Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “pakṣín”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 430

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.