चक्षुस्
Sanskrit
Etymology
See चक्षु (cakṣu).
Declension
Masculine us-stem declension of चक्षुस् (cákṣus) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | चक्षुः cákṣuḥ |
चक्षुषौ / चक्षुषा¹ cákṣuṣau / cákṣuṣā¹ |
चक्षुषः cákṣuṣaḥ |
Vocative | चक्षुः cákṣuḥ |
चक्षुषौ / चक्षुषा¹ cákṣuṣau / cákṣuṣā¹ |
चक्षुषः cákṣuṣaḥ |
Accusative | चक्षुषम् cákṣuṣam |
चक्षुषौ / चक्षुषा¹ cákṣuṣau / cákṣuṣā¹ |
चक्षुषः cákṣuṣaḥ |
Instrumental | चक्षुषा cákṣuṣā |
चक्षुर्भ्याम् cákṣurbhyām |
चक्षुर्भिः cákṣurbhiḥ |
Dative | चक्षुषे cákṣuṣe |
चक्षुर्भ्याम् cákṣurbhyām |
चक्षुर्भ्यः cákṣurbhyaḥ |
Ablative | चक्षुषः cákṣuṣaḥ |
चक्षुर्भ्याम् cákṣurbhyām |
चक्षुर्भ्यः cákṣurbhyaḥ |
Genitive | चक्षुषः cákṣuṣaḥ |
चक्षुषोः cákṣuṣoḥ |
चक्षुषाम् cákṣuṣām |
Locative | चक्षुषि cákṣuṣi |
चक्षुषोः cákṣuṣoḥ |
चक्षुःषु cákṣuḥṣu |
Notes |
|
Feminine us-stem declension of चक्षुस् (cákṣus) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | चक्षुः cákṣuḥ |
चक्षुषौ / चक्षुषा¹ cákṣuṣau / cákṣuṣā¹ |
चक्षुषः cákṣuṣaḥ |
Vocative | चक्षुः cákṣuḥ |
चक्षुषौ / चक्षुषा¹ cákṣuṣau / cákṣuṣā¹ |
चक्षुषः cákṣuṣaḥ |
Accusative | चक्षुषम् cákṣuṣam |
चक्षुषौ / चक्षुषा¹ cákṣuṣau / cákṣuṣā¹ |
चक्षुषः cákṣuṣaḥ |
Instrumental | चक्षुषा cákṣuṣā |
चक्षुर्भ्याम् cákṣurbhyām |
चक्षुर्भिः cákṣurbhiḥ |
Dative | चक्षुषे cákṣuṣe |
चक्षुर्भ्याम् cákṣurbhyām |
चक्षुर्भ्यः cákṣurbhyaḥ |
Ablative | चक्षुषः cákṣuṣaḥ |
चक्षुर्भ्याम् cákṣurbhyām |
चक्षुर्भ्यः cákṣurbhyaḥ |
Genitive | चक्षुषः cákṣuṣaḥ |
चक्षुषोः cákṣuṣoḥ |
चक्षुषाम् cákṣuṣām |
Locative | चक्षुषि cákṣuṣi |
चक्षुषोः cákṣuṣoḥ |
चक्षुःषु cákṣuḥṣu |
Notes |
|
Neuter us-stem declension of चक्षुस् (cákṣus) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | चक्षुः cákṣuḥ |
चक्षुषी cákṣuṣī |
चक्षूंषि cákṣūṃṣi |
Vocative | चक्षुः cákṣuḥ |
चक्षुषी cákṣuṣī |
चक्षूंषि cákṣūṃṣi |
Accusative | चक्षुः cákṣuḥ |
चक्षुषी cákṣuṣī |
चक्षूंषि cákṣūṃṣi |
Instrumental | चक्षुषा cákṣuṣā |
चक्षुर्भ्याम् cákṣurbhyām |
चक्षुर्भिः cákṣurbhiḥ |
Dative | चक्षुषे cákṣuṣe |
चक्षुर्भ्याम् cákṣurbhyām |
चक्षुर्भ्यः cákṣurbhyaḥ |
Ablative | चक्षुषः cákṣuṣaḥ |
चक्षुर्भ्याम् cákṣurbhyām |
चक्षुर्भ्यः cákṣurbhyaḥ |
Genitive | चक्षुषः cákṣuṣaḥ |
चक्षुषोः cákṣuṣoḥ |
चक्षुषाम् cákṣuṣām |
Locative | चक्षुषि cákṣuṣi |
चक्षुषोः cákṣuṣoḥ |
चक्षुःषु cákṣuḥṣu |
Noun
चक्षुस् • (cákṣus) stem, n
- light; clearness
- c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda 5.24.9:
- सू॒र्यश् च॒क्षुषाम् अ॒धिपतिः स॒ मावतु ।
- sūryáś cakṣúṣā́m adhípátíḥ sa mā́vátú.
- May Sūrya (the Sun), ruler of lights, favour me.
- सू॒र्यश् च॒क्षुषाम् अ॒धिपतिः स॒ मावतु ।
- the faculty of seeing; sight; vision
- c. 1 CE – 200 CE, Vimalakīrtinirdeśa 3.29:
- कियद् आयुष्मान् अनिरुद्धो दिव्येन चक्षुषा पश्यति ।
- kiyad āyuṣmān aniruddho divyena cakṣuṣā paśyati.
- How far does the Elder Aniruddha see with the divine sight?
- कियद् आयुष्मान् अनिरुद्धो दिव्येन चक्षुषा पश्यति ।
- the eye (often at the end of a compound)
- c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda 4.9.6:
- दुर्हा॒र्दश् च॒क्षुषो घोरा॒त् त॒स्मान् नः पाह्य् आञ्जन ॥
- dúrhārdáś cakṣúṣó ghórāt tasmā́n náḥ pā́hy ā́ñjana.
- Ointment, protect us from that evil-intending, horrible eye.
- दुर्हा॒र्दश् च॒क्षुषो घोरा॒त् त॒स्मान् नः पाह्य् आञ्जन ॥
- a look
- lustre; splendour
Related terms
- चक्षु (cakṣu)
References
- Apte, Vaman Shivram (1890) “चक्षुस्”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
- Monier Williams (1899) “Cákshus”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 382/1.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.