քիթ
Armenian
Etymology
Inherited from Old Armenian քիթ (kʻitʻ).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [kʰitʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [kʰitʰ]
Audio (Eastern Armenian) (file)
Noun
քիթ • (kʻitʻ)
- nose
- մեծ քիթ ունենալ ― mec kʻitʻ unenal ― to have a big nose
- քիթը կախել ― kʻitʻə kaxel ― to frown, to be gloomy
- քիթը քչփորել ― kʻitʻə kʻčʻpʻorel ― to pick one's nose
- քթից բերել ― kʻtʻicʻ berel ― to prevent someone from enjoying something
- քթից գալ ― kʻtʻicʻ gal ― to be unable to enjoy something
- (figuratively) the tip of something
- (figuratively) the prow of the ship
- Antonym: նավախել (navaxel)
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | քիթ (kʻitʻ) | քթեր (kʻtʻer) | ||
| dative | քթի (kʻtʻi) | քթերի (kʻtʻeri) | ||
| ablative | քթից (kʻtʻicʻ) | քթերից (kʻtʻericʻ) | ||
| instrumental | քթով (kʻtʻov) | քթերով (kʻtʻerov) | ||
| locative | քթում (kʻtʻum) | քթերում (kʻtʻerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | քիթը/քիթն (kʻitʻə/kʻitʻn) | քթերը/քթերն (kʻtʻerə/kʻtʻern) | ||
| dative | քթին (kʻtʻin) | քթերին (kʻtʻerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | քիթս (kʻitʻs) | քթերս (kʻtʻers) | ||
| dative | քթիս (kʻtʻis) | քթերիս (kʻtʻeris) | ||
| ablative | քթիցս (kʻtʻicʻs) | քթերիցս (kʻtʻericʻs) | ||
| instrumental | քթովս (kʻtʻovs) | քթերովս (kʻtʻerovs) | ||
| locative | քթումս (kʻtʻums) | քթերումս (kʻtʻerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | քիթդ (kʻitʻd) | քթերդ (kʻtʻerd) | ||
| dative | քթիդ (kʻtʻid) | քթերիդ (kʻtʻerid) | ||
| ablative | քթիցդ (kʻtʻicʻd) | քթերիցդ (kʻtʻericʻd) | ||
| instrumental | քթովդ (kʻtʻovd) | քթերովդ (kʻtʻerovd) | ||
| locative | քթումդ (kʻtʻumd) | քթերումդ (kʻtʻerumd) | ||
Old Armenian
Etymology
The origin is usually considered unknown.[1][2]
Asatrian discovered a parallel in Khinalug кӏыт-ы́р (ḳɨt-ɨ́r, “nose”), for which a native Northeast Caucasian origin has been proposed (see there).[3] If it is indeed native, then քիթ (kʻitʻ) is a Northeast Caucasian borrowing. For other body part terms possibly borrowed from that family see մագիլ (magil).
Noun
քիթ • (kʻitʻ)
- nose, snout, muzzle
- զքիթս ի վեր տանել ― zkʻitʻs i ver tanel ― to turn up the nose, to look scornful, haughty
- այսրէն ընդ քիթսն դառնալ ― aysrēn ənd kʻitʻsn daṙnal ― to get into the nose, to go the wrong way in swallowing
- 5th century, Agatʻangełos, Patmutʻiwn Hayocʻ [History of the Armenians] 106:[5]
- Ես ետ հրաման բերել աղ եւ բորակ եւ բարկ քացախ, եւ ընկենուլ զնա յորսայս, եւ դնել փող եղեգան ի քիթս նորա, եւ արկանել զայն ընդ քիթս նորա։
- Es et hraman berel ał ew borak ew bark kʻacʻax, ew ənkenul zna yorsays, ew dnel pʻoł ełegan i kʻitʻs nora, ew arkanel zayn ənd kʻitʻs nora.
- Translation by R. W. Thomson
- And he ordered salt and borax and rough vinegar to be brought, and for him to be turned on his back, his head to be placed in a carpenter's vice, and a reed tube to be put in his nose, and this liquid to be poured down his nose.
- Ես ետ հրաման բերել աղ եւ բորակ եւ բարկ քացախ, եւ ընկենուլ զնա յորսայս, եւ դնել փող եղեգան ի քիթս նորա, եւ արկանել զայն ընդ քիթս նորա։
- (figuratively) edge of a pointed object
Usage notes
In Job, translates Ancient Greek μυκτήρ (muktḗr).
Declension
i-a-type
Derived terms
- երկայնաքիթ (erkaynakʻitʻ)
- մեծաքիթ (mecakʻitʻ)
- նրբաքիթ (nrbakʻitʻ)
- շնքիթ (šnkʻitʻ)
- չափքիթ (čʻapʻkʻitʻ)
- տափաքիթ (tapʻakʻitʻ)
- քթատ (kʻtʻat)
- քթափողք (kʻtʻapʻołkʻ)
- քթեր (kʻtʻer)
Descendants
- Armenian: քիթ (kʻitʻ)
References
- Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “քիթ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, pages 577–578
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “քիթ II”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 783
- Asatrian, Garnik (2014) “‘Nose’ in Armenian”, in Iran and the Caucasus, volume 18, number 2, pages 147–148
- Cox, Claude E. (2006) Armenian Job: reconstructed Greek text, critical edition of the Armenian with English translation (Hebrew University Armenian studies; 8), Leuven – Paris – Dudley, MA: Peeters, page 260
- Thomson, R. W. (1976) Agathangelos, History of the Armenians, Albany, NY: State University of New York Press, pages 120–121
Further reading
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “քիթ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “քիթ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.