սիսեռն

A wanderword of unknown ultimate origin, also reflected in Latin cicer (“chickpea”), Ancient Macedonian κίκερροι (kikerroi, “pale”) (Hesychius), possibly also in Ancient Greek κριός (kriós, “chickpea”), Albanian thjerë (“lentil”), Abkhaz а-каркла́ш (a-kʼarkʼláŝ), а-гәы́рҟәыд (a-gʷə́rqʷʼəd), Abaza кӏыркӏылаш (kʼərkʼəlaš), кӏыркӏырлаш (kʼərkʼərlaš), Kryts хархар (χarχar, “peas”) and Burushaski gərk (“peas”).

սիսեռն • (siseṙn)

1. chickpea
   • 5th century, Agatʿangełos, Patmutʿiwn Hayocʿ [History of the Armenians] chapter 647:

     Նա եւ սերմանիքն օգտակարք մարդկան, որպէս ցորեանն եւ հաճարն եւ գարին եւ կորեակն եւ գաւարսն եւ ոսպնն եւ ոլոռնն եւ որիզն եւ դկուղն եւ սիսեռնն, եւ այլ եւս բազում սերմանիք՝ զոր ի թիւ ոչ ոք կարասցէ արկանել։

     Na ew sermanikʻn ōgtakarkʻ mardkan, orpēs cʻoreann ew hačarn ew garin ew koreakn ew gawarsn ew ospnn ew oloṙnn ew orizn ew dkułn ew siseṙnn, ew ayl ews bazum sermanikʻ, zor i tʻiw očʻ okʻ karascʻē arkanel.

   • 6th–12th? centuries, Baṙkʿ Gałianosi [The Greek–Armenian Dictionary to Galen] :[1]

     երինբեթին [manuscript variants: երիրբեթին, երիմբենդին, երիմբեթին, երիմփեթին]· սիսեռն [manuscript variants: սիսիռն, սիսեր, սիսեառն]

     erinbetʻin [manuscript variants: erirbetʻin, erimbendin, erimbetʻin, erimpʻetʻin]· siseṙn [manuscript variants: sisiṙn, siser, siseaṙn]

     Ancient Greek ἐρέβινθος (erébinthos) = siseṙn

   • Varkʿ srbocʿ harancʾ [Paterica] :

     Ասէին վասն որումն կրօնաւորի՝ եթէ ոչ ճաշակէր հաց, այլ սիսեռն թրջեալ․ և եթէ դէպ լինէր նմա երթալ և ճաշակել առ ոք, դնէր առաջի իւր զթրջեալ սիսեռն և ճաշակէր։

     Asēin vasn orumn krōnawori, etʻē očʻ čašakēr hacʻ, ayl siseṙn tʻrǰeal; ew etʻē dēp linēr nma ertʻal ew čašakel aṙ okʻ, dnēr aṙaǰi iwr ztʻrǰeal siseṙn ew čašakēr.

   • Varkʿ srbocʿ harancʾ [Paterica] :

     Ասէին վասն հօրն Սիլովանէի՝ եթէ նստաւ ի սենեկի աւուրս բազումս և ոչ ունէր կերակուրս, բայց միայն սիսեռն սակաւ, և գործէր մաղս։

     Asēin vasn hōrn Silovanēi, etʻē nstaw i seneki awurs bazums ew očʻ unēr kerakurs, baycʻ miayn siseṙn sakaw, ew gorcēr małs.

   • 12–13th century, Mxitʿar Goš, Aṙakkʿ [Fables] :

     Անկաւ ի պատառէ կերողի հատ ի սիսեռան, և այպանեցաւ ի բակլայէ՝ որպէս զերկչոտ, որում ասաց. ո՛չ եմ երկչոտ, այլ արի՛։

     Ankaw i pataṙē keroġi hat i siseṙan, ew aypanecʻaw i baklayē, orpēs zerkčʻot, orum asacʻ. óčʻ em erkčʻot, ayl arí.

• Middle Armenian: սիսեռ (siseṙ), սիսեառն (siseaṙn), սիսառն (sisaṙn)
  • Armenian: սիսեռ (siseṙ)
    • → Georgian: სისირი (sisiri)

• Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “սիսեռն”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, page 218ab
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “սիսեռն”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 714b
• Bjørn, Rasmus (2017) Foreign elements in the Proto-Indo-European vocabulary. A comparative loanword study‎, Master's thesis, University of Copenhagen, page 82
• Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 490
• Ġazaryan, Ṙ. S., Avetisyan, H. M. (2009) “սիսեռ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 701b
• J̌ahukyan, Geworg (1987) Hayocʻ lezvi patmutʻyun; naxagrayin žamanakašrǰan [History of the Armenian language: The Pre-Literary Period]‎ (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 601
• Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 576
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “սիսեռն”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 641a