պատմեմ
Old Armenian
Etymology
Borrowed from a Middle Iranian cognate of Persian پیمودن (peymudan, “to measure”).[1][2][3][4][5] See it for more.
There has been some scepticism about this etymology due to the combining form -պատում (-patum) and the difference in meaning,[6][7] but the combining form can be explained as a back-formation from պատմ- (patm-), and the sense development can be explained as "to measure words, to weigh one's words" → "to speak in a measured, controlled or truthful way".[8] The same sense development is seen in the Tajik cognate паймудан (paymudan, “to measure; to relate, tell, narrate”).
Verb
պատմեմ • (patmem)
- (transitive) to relate, tell, narrate, recount
- 5th century, Bible, Matthew 8.33:
- Եւ խոզարածքն փախեան, եւ երթեալ ի քաղաքն պատմեցին զամենայն, եւ զիրս դիւահարացն:
- Ew xozarackʻn pʻaxean, ew ertʻeal i kʻałakʻn patmecʻin zamenayn, ew zirs diwaharacʻn:
- Those tending the pigs ran off, went into the town and reported all this, including what had happened to the demon-possessed men.
- Եւ խոզարածքն փախեան, եւ երթեալ ի քաղաքն պատմեցին զամենայն, եւ զիրս դիւահարացն:
Usage notes
Has the combining form -պատում (-patum).
Conjugation
active
| infinitive | պատմել (patmel) | participle | պատմեցեալ, պատմեալ (patmecʻeal, patmeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | պատմեց- (patmecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | պատմեմ (patmem) | պատմես (patmes) | պատմէ (patmē) | պատմեմք (patmemkʻ) | պատմէք (patmēkʻ) | պատմեն (patmen) | |
| imperfect | պատմէի, պատմեի* (patmēi, patmei*) | պատմէիր, պատմեիր* (patmēir, patmeir*) | պատմէր (patmēr) | պատմէաք, պատմեաք* (patmēakʻ, patmeakʻ*) | պատմէիք, պատմեիք* (patmēikʻ, patmeikʻ*) | պատմէին, պատմեին* (patmēin, patmein*) | |
| aorist | պատմեցի (patmecʻi) | պատմեցեր (patmecʻer) | պատմեաց (patmeacʻ) | պատմեցաք (patmecʻakʻ) | պատմեցէք, պատմեցիք (patmecʻēkʻ, patmecʻikʻ) | պատմեցին (patmecʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | պատմիցեմ (patmicʻem) | պատմիցես (patmicʻes) | պատմիցէ (patmicʻē) | պատմիցեմք (patmicʻemkʻ) | պատմիցէք (patmicʻēkʻ) | պատմիցեն (patmicʻen) | |
| aorist | պատմեցից (patmecʻicʻ) | պատմեսցես (patmescʻes) | պատմեսցէ (patmescʻē) | պատմեսցուք (patmescʻukʻ) | պատմեսջիք (patmesǰikʻ) | պատմեսցեն (patmescʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | պատմեա՛ (patmeá) | — | — | պատմեցէ՛ք (patmecʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | պատմեսջի՛ր (patmesǰír) | — | — | պատմեսջի՛ք (patmesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ պատմեր (mí patmer) | — | — | մի՛ պատմէք (mí patmēkʻ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | պատմել, պատմիլ* (patmel, patmil*) | participle | պատմեցեալ, պատմեալ (patmecʻeal, patmeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | պատմեց- (patmecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | պատմիմ (patmim) | պատմիս (patmis) | պատմի (patmi) | պատմիմք (patmimkʻ) | պատմիք (patmikʻ) | պատմին (patmin) | |
| imperfect | պատմէի (patmēi) | պատմէիր (patmēir) | պատմէր, պատմիւր (patmēr, patmiwr) | պատմէաք (patmēakʻ) | պատմէիք (patmēikʻ) | պատմէին (patmēin) | |
| aorist | պատմեցայ (patmecʻay) | պատմեցար (patmecʻar) | պատմեցաւ (patmecʻaw) | պատմեցաք (patmecʻakʻ) | պատմեցայք (patmecʻaykʻ) | պատմեցան (patmecʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | պատմիցիմ (patmicʻim) | պատմիցիս (patmicʻis) | պատմիցի (patmicʻi) | պատմիցիմք (patmicʻimkʻ) | պատմիցիք (patmicʻikʻ) | պատմիցին (patmicʻin) | |
| aorist | պատմեցայց (patmecʻaycʻ) | պատմեսցիս (patmescʻis) | պատմեսցի (patmescʻi) | պատմեսցուք (patmescʻukʻ) | պատմեսջիք (patmesǰikʻ) | պատմեսցին (patmescʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | պատմեա՛ց (patmeácʻ) | — | — | պատմեցարո՛ւք (patmecʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | պատմեսջի՛ր (patmesǰír) | — | — | պատմեսջի՛ք (patmesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ պատմիր (mí patmir) | — | — | մի՛ պատմիք (mí patmikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
- անպատմաբար (anpatmabar)
- անպատմական (anpatmakan)
- անպատմապէս (anpatmapēs)
- անպատմելի (anpatmeli)
- անպատում (anpatum)
- աշխարհապատում (ašxarhapatum)
- առակապատում (aṙakapatum)
- առաջնապատում (aṙaǰnapatum)
- առասպելապատում (aṙaspelapatum)
- աստուածապատում (astuacapatum)
- արարածապատում (araracapatum)
- արարչապատում (ararčʻapatum)
- արդարապատում (ardarapatum)
- արտապատմեմ (artapatmem)
- արտապատմութիւն (artapatmutʻiwn)
- աւետարանապատում (awetaranapatum)
- բազմապատում (bazmapatum)
- բանապատմութիւն (banapatmutʻiwn)
- բարձրապատում (barjrapatum)
- դժուարապատմելի (džuarapatmeli)
- դժուարապատմութիւն (džuarapatmutʻiwn)
- դժուարապատում (džuarapatum)
- դիւրապատում (diwrapatum)
- երկայնապատում (erkaynapatum)
- երկարապատում (erkarapatum)
- ըղձապատում (əłjapatum)
- իմաստապատում (imastapatum)
- ինքնապատում (inkʻnapatum)
- իսկապատում (iskapatum)
- խառնապատում (xaṙnapatum)
- կանխապատմութիւն (kanxapatmutʻiwn)
- կարճապատում (karčapatum)
- համայնապատում (hamaynapatum)
- հանգիտապատում (hangitapatum)
- հաւաստապատում (hawastapatum)
- հիապատում (hiapatum)
- հնապատմութիւն (hnapatmutʻiwn)
- հնապատում (hnapatum)
- հոգեպատմող (hogepatmoł)
- հոգեպատմութիւն (hogepatmutʻiwn)
- հոգեպատում (hogepatum)
- հոգիապատում (hogiapatum)
- հրաշապատում (hrašapatum)
- ճարտարապատում (čartarapatum)
- ճշգրտապատում (čšgrtapatum)
- ճշմարտապատմութիւն (čšmartapatmutʻiwn)
- ճշմարտապատում (čšmartapatum)
- մանրապատում (manrapatum)
- մատենապատում (matenapatum)
- մեծապատում (mecapatum)
- յաճախապատում (yačaxapatum)
- յայտապատում (yaytapatum)
- յառաջապատմեմ (yaṙaǰapatmem)
- յառաջապատում (yaṙaǰapatum)
- յատկապատում (yatkapatum)
- յստակապատում (ystakapatum)
- նախապատմելի (naxapatmeli)
- նախապատմեմ (naxapatmem)
- նախապատմութիւն (naxapatmutʻiwn)
- նախապատում (naxapatum)
- նորապատում (norapatum)
- շարապատմեմ (šarapatmem)
- շնորհապատում (šnorhapatum)
- ողջունապատում (ołǰunapatum)
- ուղղապատում (ułłapatum)
- պատմաբան (patmaban)
- պատմաբանեմ (patmabanem)
- պատմաբանիչ (patmabaničʻ)
- պատմաբանող (patmabanoł)
- պատմաբանութիւն (patmabanutʻiwn)
- պատմագիր (patmagir)
- պատմագով (patmagov)
- պատմագրական (patmagrakan)
- պատմագրապէս (patmagrapēs)
- պատմագրեմ (patmagrem)
- պատմագրող (patmagroł)
- պատմագրութիւն (patmagrutʻiwn)
- պատմադրութիւն (patmadrutʻiwn)
- պատմած (patmac)
- պատմակից (patmakicʻ)
- պատմարան (patmaran)
- պատմաւոր (patmawor)
- պատմիչ (patmičʻ)
- պատմող (patmoł)
- պատմողաբան (patmołaban)
- պատմողաբար (patmołabar)
- պատմողական (patmołakan)
- պատմութիւն (patmutʻiwn)
- սուտապատում (sutapatum)
- ստապատում (stapatum)
- ստուգապատում (stugapatum)
- վերապատմեմ (verapatmem)
- վիպապատում (vipapatum)
- քրիստոսապատում (kʻristosapatum)
- օրինապատում (ōrinapatum)
Related terms
- պայման (payman)
Descendants
- Armenian: պատմել (patmel)
References
- Windischmann, Friedrich (1846) Über die Grundlage des Armenischen im arischen Sprachstamme (in German), München: Königlich-Bayerische Akad. der Wiss., pages 42–43
- Lagarde, Paul de (1854) Zur Urgeschichte der Armenier: ein philologischer Versuch (in German), Berlin: W. Hertz, page 9
- Müller, Friedrich (1863) “Beiträge zur Lautlehre der armenischen Sprache III”, in Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-Historische Classe (in German), volume 42, page 250
- Müller, Friedrich (1864) “Beiträge zur Kenntniss der neupersischen Dialekte II. Kurmânǵî-Dialekt der Kurdensprache”, in Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-Historische Classe (in German), volume 46, page 463
- Hübschmann, Heinrich (1877) “Ueber die stellung des armenischen im kreise der indogermanischen sprachen”, in Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung auf dem Gebiete der Indogermanischen Sprachen (in German), volume 23, number 1, page 19 of 5–49
- Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 224
- Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “պատում”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, page 51ab
- Belardi, Walter (1961) “Sull’origine delle voci armene antiche inizianti con -pat”, in Handes Amsorya (in Italian), volume 75, numbers 10–12, Vienna, columns 622–623
Further reading
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “պատմեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “պատմել”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 627a
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “պատմեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.