կեանք
Old Armenian
Noun
կեանք • (keankʻ) pl
- life; health; subsistence, living, nourishment; conduct, behaviour, manners, habits; means, circumstances, property, substance, goods, patrimony, inheritance, wealth, possessions, fortune; being, days, existence; this world; the world
- խստամբեր կեանք ― xstamber keankʻ ― an austere life
- դժոխըմբեր կեանք ― džoxəmber keankʻ ― a frightful or insupportable life
- բազմավրդով կեանք ― bazmavrdov keankʻ ― a checkered life
- վտանգալից կեանք ― vtangalicʻ keankʻ ― a perilous or hazardous life
- վատ կեանք ― vat keankʻ ― a base life
- չարակեաց կեանք ― čʻarakeacʻ keankʻ ― a wretched life
- անգործ կեանք ― angorc keankʻ ― an unoccupied or idle life
- ունայն կեանք ― unayn keankʻ ― a useless life
- անպաճոյճ կեանք ― anpačoyč keankʻ ― a simple life
- սակաւապէտ կեանք ― sakawapēt keankʻ ― a frugal life
- շինական կեանք ― šinakan keankʻ ― a rural life
- վաստակասէր կեանք ― vastakasēr keankʻ ― a laborious life
- ժիր կեանք ― žir keankʻ ― an active life
- զգաստ կեանք ― zgast keankʻ ― a sober life
- անարատ կեանք ― anarat keankʻ ― a pure life
- բարեկարգ կեանք ― barekarg keankʻ ― a regular life
- չափաւոր կեանք ― čʻapʻawor keankʻ ― a moderate life
- տեսական կեանք ― tesakan keankʻ ― a contemplative life
- անհոգ կեանք ― anhog keankʻ ― a careless life
- անդորրաւետ կեանք ― andorrawet keankʻ ― a quiet or tranquil life
- խաղաղաւէտ կեանք ― xałaławēt keankʻ ― a peaceful life
- փափկասուն կեանք ― pʻapʻkasun keankʻ ― a delectable life
- հեշտալի կեանք ― heštali keankʻ ― an effeminate or luxurious life
- զուարճալից կեանք ― zuarčalicʻ keankʻ ― an agreeable life
- սոսկական վարել կեանս ― soskakan varel keans ― to lead a private life
- անզբօս վարել կեանս ― anzbōs varel keans ― to lead a serious life
- հովուական վարել կեանս ― hovuakan varel keans ― to lead a pastoral life
- ցկեանս ― cʻkeans ― for life
- ի կեանս իմ ― i keans im ― in all my life
- երբէք ի կեանս իմ ― erbēkʻ i keans im ― never in my life
- զամենայն աւուրս կենաց իմոց ― zamenayn awurs kenacʻ imocʻ ― for my whole lifetime
- յաւիտենական, հանդերձեալ կեանք ― yawitenakan, handerjeal keankʻ ― eternal life, the life to come, the next world
- ընթացք, երկարութիւն եւ վախճան կենաց ― əntʻacʻkʻ, erkarutʻiwn ew vaxčan kenacʻ ― the course, the duration and the end of life
- մեկին/ամփոփ կեանք ― mekin/ampʻopʻ keankʻ ― a retired life
- անշուք/աննշան կեանք ― anšukʻ/annšan keankʻ ― obscure life, life of obscurity
- կեանք զերծ ի հոգոց եւ ի կրից ― keankʻ zerc i hogocʻ ew i kricʻ ― a life free from passion, uneasiness or anxieties
- հասարակաց վարել կեանս ― hasarakacʻ varel keans ― to live in common
- բերկրալից, հաճոյական վարել կեանս ― berkralicʻ, hačoyakan varel keans ― to lead a happy, comfortable life
- դողալ ի վերայ կենաց ուրուք ― dołal i veray kenacʻ urukʻ ― to tremble for another's life or days
- կեանս պարգեւել ― keans pargewel ― to grant life to
- շահել զկեանս ― šahel zkeans ― to gain one's living
- ի վտանգ արկանել զկեանս ― i vtang arkanel zkeans ― to imperil, to hazard or expose one's life to danger
- ազատել կամ կորուսանել զկեանս ― azatel kam korusanel zkeans ― to save or lose the life
- ի կենաց արկանել, զրաւել, բառնալ, լուծանել ― i kenacʻ arkanel, zrawel, baṙnal, lucanel ― to deprive of life, to put to death, to kill
- ընդ մէջ կենաց եւ մահու լինել ― ənd mēǰ kenacʻ ew mahu linel ― to be a question of life or death
- ի կենաց անկանել, պակասել ― i kenacʻ ankanel, pakasel ― to lose one's life, to die
- հրաժարել ի կենաց ― hražarel i kenacʻ ― to renounce life
- փոխիլ ի կենաց աստի ― pʻoxil i kenacʻ asti ― to make one's exit from this world
- ելանել ի կենաց ― elanel i kenacʻ ― to depart this life
- սուղն են կեանք ― sułn en keankʻ ― life is short
- ի վտանգի կան կեանք նորա ― i vtangi kan keankʻ nora ― his life is in danger
- ընդ կեանս եւ ընդ մահ ― ənd keans ew ənd mah ― half alive and half dead
- տալ տաց զկեանս իմ վասն նորա ― tal tacʻ zkeans im vasn nora ― I would lay down my life for him or her
- ի կեանս եւ ի մահու ― i keans ew i mahu ― in life and death
- ժամանակն է ոստայն կենաց/որ հինու զկեանս ― žamanakn ē ostayn kenacʻ/or hinu zkeans ― time is the stuff that life is made of
- ըստ կենաց եւ վախճանն ― əst kenacʻ ew vaxčann ― people die as they live
Usage notes
The word has the following combining forms:
- կեան- (kean-) (when stressed)
- կեն- (ken-) (when unstressed)
- կեանս- (keans-) (the plural accusative)
- կենս- (kens-) (the plural accusative unstressed)
- կենց- (kencʻ-), from *կեանց (*keancʻ), the older genitive/dative of կեանք (keankʻ) replaced later by կենաց (kenacʻ)
- կենդ- (kend-), from կեն- (ken-)
- կենդան- (kendan-), from կենդ- (kend-) + -ան (-an)
Declension
i-a-type
| plural only (plurale tantum) | |
|---|---|
| nominative | կեանք (keankʻ) |
| genitive | կենաց (kenacʻ) |
| dative | կենաց (kenacʻ) |
| accusative | կեանս (keans) |
| ablative | կենաց (kenacʻ) |
| instrumental | կենաւք = կենօք (kenawkʻ = kenōkʻ) |
| locative | կեանս (keans) |
| the older genitive/dative must have been *կեանց (*keancʻ), as shown by the combining form կենց- (kencʻ-) derived from it | |
Derived terms
- անասնակենցաղ (anasnakencʻał)
- անբարեկենդան (anbarekendan)
- անկեանք (ankeankʻ)
- անկենդան (ankendan)
- անկենդանական (ankendanakan)
- անկենդանակից (ankendanakicʻ)
- անկենդանաւոր (ankendanawor)
- անկենդանի (ankendani)
- անկենցաղ (ankencʻał)
- բարեկենդան (barekendan)
- բարեկենդանանամ (barekendananam)
- բարեկենդանացուցանեմ (barekendanacʻucʻanem)
- բարեկենդանի (barekendani)
- բարեկենդանութիւն (barekendanutʻiwn)
- բարիկենդան (barikendan)
- գերակենդան (gerakendan)
- դժոխակենդան (džoxakendan)
- դժուարակեանք (džuarakeankʻ)
- դժուարակենցաղ (džuarakencʻał)
- երկակենդան (erkakendan)
- երկակենցաղ (erkakencʻał)
- երկակենցիկ (erkakencʻik)
- երկակենցիկ (erkakencʻik)
- երկնակենցաղ (erknakencʻał)
- երկրակենցաղ (erkrakencʻał)
- զուգակենակցաբար (zugakenakcʻabar)
- թթուակենցաղ (tʻtʻuakencʻał)
- ինքնակեանք (inkʻnakeankʻ)
- ինքնակենդանանամ (inkʻnakendananam)
- խաւարակենցաղ (xawarakencʻał)
- կեանսաբեր (keansaber)
- կեանսազգեաց (keansazgeacʻ)
- կեանսուսոյց (keansusoycʻ)
- կենաբաշխ (kenabašx)
- կենաբարձ (kenabarj)
- կենաբարձիւր (kenabarjiwr)
- կենագործ (kenagorc)
- կենագործակ (kenagorcak)
- կենագործական (kenagorcakan)
- կենագործեմ (kenagorcem)
- կենագործիչ (kenagorcičʻ)
- կենագործութիւն (kenagorcutʻiwn)
- կենադարձ (kenadarj)
- կենազարդ (kenazard)
- կենազգեաց (kenazgeacʻ)
- կենազէն (kenazēn)
- կենազրաւ (kenazraw)
- կենազրաւեմ (kenazrawem)
- կենախուզ (kenaxuz)
- կենածին (kenacin)
- կենական (kenakan)
- կենակից (kenakicʻ)
- կենակցութիւն (kenakcʻutʻiwn)
- կենահաղորդ (kenahałord)
- կենահրաշ (kenahraš)
- կենաձայն (kenajayn)
- կենաձիր (kenajir)
- կենաղուտ (kenałut)
- կենաճաշակ (kenačašak)
- կենաշնորհ (kenašnorh)
- կենապատճառ (kenapatčaṙ)
- կենասեր (kenaser)
- կենասերիմ (kenaserim)
- կենասէր (kenasēr)
- կենասիրութիւն (kenasirutʻiwn)
- կենաստեղծեմ (kenastełcem)
- կենատ (kenat)
- կենատու (kenatu)
- կենարար (kenarar)
- կենարարեմ (kenararem)
- կենացածին (kenacʻacin)
- կենացունաբեր (kenacʻunaber)
- կենաւէտ (kenawēt)
- կենդակ (kendak)
- կենդան (kendan)
- կենդանաբաշխ (kendanabašx)
- կենդանաբեր (kendanaber)
- կենդանաբոյս (kendanaboys)
- կենդանաբուծեմ (kendanabucem)
- կենդանաբուծիմ (kendanabucim)
- կենդանաբուղխ (kendanabułx)
- կենդանաբուսութիւն (kendanabusutʻiwn)
- կենդանագիծ (kendanagic)
- կենդանագիր (kendanagir)
- կենդանագոյ (kendanagoy)
- կենդանագոյն (kendanagoyn)
- կենդանագործ (kendanagorc)
- կենդանագործեմ (kendanagorcem)
- կենդանագործութիւն (kendanagorcutʻiwn)
- կենդանագրած (kendanagrac)
- կենդանագրական (kendanagrakan)
- կենդանագրեմ (kendanagrem)
- կենդանագրութիւն (kendanagrutʻiwn)
- կենդանադիր (kendanadir)
- կենդանազգեաց (kendanazgeacʻ)
- կենդանազոհութիւն (kendanazohutʻiwn)
- կենդանախարոյկ (kendanaxaroyk)
- կենդանախարուկեմ (kendanaxarukem)
- կենդանախումբ (kendanaxumb)
- կենդանածին (kendanacin)
- կենդանածնական (kendanacnakan)
- կենդանածնեմ (kendanacnem)
- կենդանածնութիւն (kendanacnutʻiwn)
- կենդանակ (kendanak)
- կենդանակայլակ (kendanakaylak)
- կենդանական (kendanakan)
- կենդանականաբար (kendanakanabar)
- կենդանականագոյն (kendanakanagoyn)
- կենդանակապ (kendanakap)
- կենդանակերպ (kendanakerp)
- կենդանակերպեմ (kendanakerpem)
- կենդանակերպիմ (kendanakerpim)
- կենդանակէզ (kendanakēz)
- կենդանակիր (kendanakir)
- կենդանահալած (kendanahalac)
- կենդանահոս (kendanahos)
- կենդանաձայն (kendanajayn)
- կենդանաձիր (kendanajir)
- կենդանանամ (kendananam)
- կենդանանորոգ (kendananorog)
- կենդանաշարժ (kendanašarž)
- կենդանաշէն (kendanašēn)
- կենդանապահ (kendanapah)
- կենդանապարգեւ (kendanapargew)
- կենդանապետական (kendanapetakan)
- կենդանապէս (kendanapēs)
- կենդանասաղարթ (kendanasałartʻ)
- կենդանասեր (kendanaser)
- կենդանասերիմ (kendanaserim)
- կենդանասերութիւն (kendanaserutʻiwn)
- կենդանասէր (kendanasēr)
- կենդանասիրութիւն (kendanasirutʻiwn)
- կենդանասնիմ (kendanasnim)
- կենդանասուն (kendanasun)
- կենդանասպառ (kendanaspaṙ)
- կենդանաստեղծ (kendanastełc)
- կենդանաստեղծեմ (kendanastełcem)
- կենդանաստեղծութիւն (kendanastełcutʻiwn)
- կենդանաստեղծում (kendanastełcum)
- կենդանատեսակ (kendanatesak)
- կենդանատիպ (kendanatip)
- կենդանատնկիմ (kendanatnkim)
- կենդանատու (kendanatu)
- կենդանատունկ (kendanatunk)
- կենդանատուր (kendanatur)
- կենդանատրեցուցանեմ (kendanatrecʻucʻanem)
- կենդանարար (kendanarar)
- կենդանարարագոյն (kendanararagoyn)
- կենդանարարող (kendanararoł)
- կենդանարարութիւն (kendanararutʻiwn)
- կենդանարմատ (kendanarmat)
- կենդանացու (kendanacʻu)
- կենդանացուցանեմ (kendanacʻucʻanem)
- կենդանացուցիչ (kendanacʻucʻičʻ)
- կենդանաւէտ (kendanawēt)
- կենդանաւոր (kendanawor)
- կենդանեղութիւն (kendanełutʻiwn)
- կենդանի (kendani)
- կենդանութիւն (kendanutʻiwn)
- կենդանւոյն (kendanwoyn)
- կենդանօրէն (kendanōrēn)
- կենեղուտ (kenełut)
- կենընծայ (kenəncay)
- կենսաբաշխ (kensabašx)
- կենսաբեր (kensaber)
- կենսաբուղխ (kensabułx)
- կենսագիւտ (kensagiwt)
- կենսազգեաց (kensazgeacʻ)
- կենսախրախոյս (kensaxraxoys)
- կենսածաղիկ (kensacałik)
- կենսածին (kensacin)
- կենսածնեմ (kensacnem)
- կենսածնունդ (kensacnund)
- կենսակայլակ (kensakaylak)
- կենսական (kensakan)
- կենսակիր (kensakir)
- կենսահրաւէր (kensahrawēr)
- կենսաճաշակ (kensačašak)
- կենսանամ (kensanam)
- կենսաչու (kensačʻu)
- կենսապարգեւ (kensapargew)
- կենսառաք (kensaṙakʻ)
- կենսառիթ (kensaṙitʻ)
- կենսասէր (kensasēr)
- կենսատու (kensatu)
- կենսատունկ (kensatunk)
- կենսատուր (kensatur)
- կենսացնցուղ (kensacʻncʻuł)
- կենսացուցանեմ (kensacʻucʻanem)
- կենսացուցիչ (kensacʻucʻičʻ)
- կենսունակ (kensunak)
- կենսուսոյց (kensusoycʻ)
- կենցական (kencʻakan)
- կենցաղ (kencʻał)
- կենցաղազրաւ (kencʻałazraw)
- կենցաղական (kencʻałakan)
- կենցաղականութիւն (kencʻałakanutʻiwn)
- կենցաղակից (kencʻałakicʻ)
- կենցաղակցորդ (kencʻałakcʻord)
- կենցաղապէս (kencʻałapēs)
- կենցաղասէր (kencʻałasēr)
- կենցաղավար (kencʻałavar)
- կենցաղավարեմ (kencʻałavarem)
- կենցաղավարիմ (kencʻałavarim)
- կենցաղավարութիւն (kencʻałavarutʻiwn)
- կենցաղաւէտ (kencʻaławēt)
- կենցաղիմ (kencʻałim)
- կենցաղօգուտ (kencʻałōgut)
- կենցաղօգտակարագոյն (kencʻałōgtakaragoyn)
- կենցաղօգտութիւն (kencʻałōgtutʻiwn)
- կիսակենդան (kisakendan)
- մաքրակենցաղ (makʻrakencʻał)
- միակենցաղ (miakencʻał)
- չկենդանի (čʻkendani)
- սկզբնակենդան (skzbnakendan)
- վատթարակեանք (vattʻarakeankʻ)
- վերակենդանանամ (verakendananam)
- վերակենցաղեմ (verakencʻałem)
- վերակենցաղիմ (verakencʻałim)
- վերնակենցաղ (vernakencʻał)
- փառակենցաղ (pʻaṙakencʻał)
- օտարակենցաղեմ (ōtarakencʻałem)
References
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “կեանք”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “կեանք”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “կեալ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.