իմանամ
Old Armenian
Etymology
From Proto-Indo-European *h₁em- (“to take”) + -ան- (-an-). Cognate with Latin emo (“to buy”). Sense development from "to take" to "to comprehend" is common. A derivation from Proto-Indo-European *men- (“to think”) has been proposed as well, but this is unlikely, as the verb is conjugated as if -ան- (-an-) were a suffix, not part of the root.
Verb
իմանամ • (imanam) (aorist indicative իմացայ)
- to understand, to know; to conceive, to comprehend, to perceive
- իմանալ զօրութեամբ ― imanal zōrutʻeamb ― to understand (something omitted)
- to feel
- to think, to contemplate
- զանձին իմանալ բարի ― zanjin imanal bari ― to seek one's interest, to consult one's own happiness
- to think (of), to devise, to invent, to contrive
- հնարս իմանալ, զելս/զելս իրաց իմանալ ― hnars imanal, zels/zels iracʻ imanal ― to find means, to exercise one's ingenuity, to invent
- գիտէ իմանալ զամենայն հնարս ― gitē imanal zamenayn hnars ― he knows how to attain his end, how to manage
- to think, to consider, to believe
Conjugation
mediopassive
| infinitive | իմանալ (imanal) | participle | իմացեալ (imacʻeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | իմացուցանեմ (imacʻucʻanem) | aorist stem | իմաց- (imacʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | իմանամ (imanam) | իմանաս (imanas) | իմանայ (imanay) | իմանամք (imanamkʻ) | իմանայք (imanaykʻ) | իմանան (imanan) | |
| imperfect | իմանայի (imanayi) | իմանայիր (imanayir) | իմանայր (imanayr) | իմանայաք (imanayakʻ) | իմանայիք (imanayikʻ) | իմանային (imanayin) | |
| aorist | իմացայ (imacʻay) | իմացար (imacʻar) | իմացաւ (imacʻaw) | իմացաք (imacʻakʻ) | իմացայք (imacʻaykʻ) | իմացան (imacʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | իմանայցիմ (imanaycʻim) | իմանայցիս (imanaycʻis) | իմանայցի (imanaycʻi) | իմանայցիմք (imanaycʻimkʻ) | իմանայցիք (imanaycʻikʻ) | իմանայցին (imanaycʻin) | |
| aorist | իմացայց (imacʻaycʻ) | իմասցիս (imascʻis) | իմասցի (imascʻi) | իմասցուք (imascʻukʻ) | իմասջիք (imasǰikʻ) | իմասցին (imascʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | իմա՛, իմա՛ց, իմացի՛ր (imá, imácʻ, imacʻír) | — | — | իմացարո՛ւք (imacʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | իմասջի՛ր (imasǰír) | — | — | իմասջի՛ք (imasǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ իմանար (mí imanar) | — | — | մի՛ իմանայք (mí imanaykʻ) | — | |
| note the irregular imperative իմա՛ (imá) | |||||||
Derived terms
- աղքատիմաց (ałkʻatimacʻ)
- ամէնիմաց (amēnimacʻ)
- ամէնիմացական (amēnimacʻakan)
- այլայլիմաց (aylaylimacʻ)
- այլիմաց (aylimacʻ)
- անիմայ (animay)
- անիմանալի (animanali)
- անիմաց (animacʻ)
- անիմացաբար (animacʻabar)
- անիմացական (animacʻakan)
- անիմացութիւն (animacʻutʻiwn)
- անպարիմանալի (anparimanali)
- անպարիմացապէս (anparimacʻapēs)
- աստուածիմաց (astuacimacʻ)
- գերիմաց (gerimacʻ)
- գերիմացական (gerimacʻakan)
- գերիմացեալ (gerimacʻeal)
- դժուարիմանալի (džuarimanali)
- դժուարիմաց (džuarimacʻ)
- դժուարիմացութիւն (džuarimacʻutʻiwn)
- երկիմայ (erkimay)
- զայլիմաց (zaylimacʻ)
- իմանալաբար (imanalabar)
- իմանալագոյն (imanalagoyn)
- իմանալապէս (imanalapēs)
- իմանալի (imanali)
- իմանալիութիւն (imanaliutʻiwn)
- իմանալւութիւն (imanalwutʻiwn)
- իմանող (imanoł)
- իմանողական (imanołakan)
- իմաստ (imast)
- իմաց (imacʻ)
- իմացագոյն (imacʻagoyn)
- իմացական (imacʻakan)
- իմացականաբար (imacʻakanabar)
- իմացականապէս (imacʻakanapēs)
- իմացականութիւն (imacʻakanutʻiwn)
- իմացիկ (imacʻik)
- իմացող (imacʻoł)
- իմացողաբար (imacʻołabar)
- իմացողական (imacʻołakan)
- իմացողապէս (imacʻołapēs)
- իմացողութիւն (imacʻołutʻiwn)
- իմացուած (imacʻuac)
- իմացուածութիւն (imacʻuacutʻiwn)
- իմացութիւն (imacʻutʻiwn)
- իմացումն (imacʻumn)
- իմացումնակի (imacʻumnaki)
- իմացուն (imacʻun)
- իմացուցանեմ (imacʻucʻanem)
- իմացք (imacʻkʻ)
- ինքնիմաց (inkʻnimacʻ)
- լաւիմաց (lawimacʻ)
- խոհերիմաց (xoherimacʻ)
- խորաիմաց (xoraimacʻ)
- խորիմաց (xorimacʻ)
- համիմաց (hamimacʻ)
- համիմացական (hamimacʻakan)
- համիմացութիւն (hamimacʻutʻiwn)
- հանճարիմաց (hančarimacʻ)
- հնարիմաց (hnarimacʻ)
- հնարիմացողութիւն (hnarimacʻołutʻiwn)
- հնարիմացութիւն (hnarimacʻutʻiwn)
- ճարիմացութիւն (čarimacʻutʻiwn)
- ճարտարիմաց (čartarimacʻ)
- ճշմարտիմաց (čšmartimacʻ)
- մեծաիմաց (mecaimacʻ)
- մեծայիմաց (mecayimacʻ)
- մեծիմաց (mecimacʻ)
- յառաջիմաց (yaṙaǰimacʻ)
- յառաջիմացական (yaṙaǰimacʻakan)
- նախիմաց (naximacʻ)
- նախիմացական (naximacʻakan)
- նախիմացութիւն (naximacʻutʻiwn)
- նորիմաց (norimacʻ)
- շատիմաց (šatimacʻ)
- չարիմաց (čʻarimacʻ)
- չարիմացութիւն (čʻarimacʻutʻiwn)
- չքնաղիմաց (čʻkʻnałimacʻ)
- սուրիմաց (surimacʻ)
- ստորիմանամ (storimanam)
- վեհիմաց (vehimacʻ)
- փանաքիմաց (pʻanakʻimacʻ)
- փանաքիմացութիւն (pʻanakʻimacʻutʻiwn)
- փոքրիմաց (pʻokʻrimacʻ)
- քաջիմաց (kʻaǰimacʻ)
- քաջիմացաբար (kʻaǰimacʻabar)
References
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “իմանամ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “իմանամ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “իմանամ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- J̌ahukyan, Geworg (1987) Hayocʻ lezvi patmutʻyun; naxagrayin žamanakašrǰan [History of the Armenian language: The Pre-Literary Period] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 165
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.