գեղարդն
Old Armenian
Alternative forms
- գեղեարդն (gełeardn), գեղարդ (gełard)
- գիղէատրէ (giłēatrē), գիղեարտէ (giłeartē) — post-Classical
Etymology
The origin is uncertain.[1]
Ačaṙean tentatively compares with արդն (ardn, “a kind of spear”).[2] Ałayan derives from արդն (ardn), in which he sees the basic meaning “pole, beam, trunk”, and explains the part *գեղ- (*geł-) as “spearhead” or similar, leaving its origin open;[3] this is accepted by J̌ahukyan.[4]
Kocharov derives from Proto-Indo-European *welH-wr̥-ti-, from *welH-.[5]
Noun
գեղարդն • (gełardn)
- a kind of large spear, lance, halberd
- 5th century, Bible, Numbers 25.7:[6]
- Եւ տեսեալ Փենեէսի՝ որդւոյ Եղիազարու որդւոյ Ահարոնի քահանայի, յարեաւ ի միջոյ ժողովրդեանն եւ առեալ գեղարդն (var. գեղեարդ, գեղերդն, զգեղարդն, գեղեարդն) ի ձեռն իւր […]
- Ew teseal Pʻeneēsi, ordwoy Ełiazaru ordwoy Aharoni kʻahanayi, yareaw i miǰoy žołovrdeann ew aṙeal gełardn (var. gełeard, gełerdn, zgełardn, gełeardn) i jeṙn iwr […]
- When Phinehas son of Eleazar, the son of Aaron, the priest, saw this, he left the assembly, took a spear in his hand […]
- Եւ տեսեալ Փենեէսի՝ որդւոյ Եղիազարու որդւոյ Ահարոնի քահանայի, յարեաւ ի միջոյ ժողովրդեանն եւ առեալ գեղարդն (var. գեղեարդ, գեղերդն, զգեղարդն, գեղեարդն) ի ձեռն իւր […]
- 5th century, Bible, 1 Samuel 26.11:
- քաւ լիցի ինձ ի Տեառնէ ձգել զձեռն իմ յօծեալ Տեառն. բայց արդ առ զգեղարդնդ ի սնարից դորա եւ զկուժ ջրոյդ, եւ գնասցուք ի մեզ։
- kʻaw licʻi inj i Teaṙnē jgel zjeṙn im yōceal Teaṙn. baycʻ ard aṙ zgełardnd i snaricʻ dora ew zkuž ǰroyd, ew gnascʻukʻ i mez.
- The LORD forbid that I should stretch forth mine hand against the LORD'S anointed: but, I pray thee, take thou now the spear that [is] at his bolster, and the cruse of water, and let us go.
- քաւ լիցի ինձ ի Տեառնէ ձգել զձեռն իմ յօծեալ Տեառն. բայց արդ առ զգեղարդնդ ի սնարից դորա եւ զկուժ ջրոյդ, եւ գնասցուք ի մեզ։
- 5th century, Bible, Nehemiah 4.16:
- Եւ եղեւ յօրէ յայնմանէ, կէսքն կարգեալ լինէին ի գործն, եւ կէսքն զինեալ ընդդէմ թշնամեացն եւ գեղարդն եւ ասպար եւ աղեղն ի ձեռին իւրեանց, եւ կայր պատրաստ այր իւրաքանչիւր յետոյ եղբօր իւրում որ շինէր զպարիսպն։
- Ew ełew yōrē yaynmanē, kēskʻn kargeal linēin i gorcn, ew kēskʻn zineal ənddēm tʻšnameacʻn ew gełardn ew aspar ew ałełn i jeṙin iwreancʻ, ew kayr patrast ayr iwrakʻančʻiwr yetoy ełbōr iwrum or šinēr zparispn.
- And it came to pass from that time forth, [that] the half of my servants wrought in the work, and the other half of them held both the spears, the shields, and the bows, and the habergeons; and the rulers [were] behind all the house of Judah.
- Եւ եղեւ յօրէ յայնմանէ, կէսքն կարգեալ լինէին ի գործն, եւ կէսքն զինեալ ընդդէմ թշնամեացն եւ գեղարդն եւ ասպար եւ աղեղն ի ձեռին իւրեանց, եւ կայր պատրաստ այր իւրաքանչիւր յետոյ եղբօր իւրում որ շինէր զպարիսպն։
- 5th century, with changes and additions in later centuries, Alexander Romance :
- […] զՊաւսիանոս կալաւ և կամեցաւ զերկարդնեայ գեղարդն ձգել ՚ի նա […]
- […] zPawsianos kalaw ew kamecʻaw zerkardneay gełardn jgel ’i na […]
- […] զՊաւսիանոս կալաւ և կամեցաւ զերկարդնեայ գեղարդն ձգել ՚ի նա […]
- (post-Classical) dart, javelin
- գեղարդն արձակել ― gełardn arjakel ― to dart, to throw a dart
Usage notes
In the Bible, translates Ancient Greek δόρυ (dóru), λόγχη (lónkhē) and σειρομάστης (seiromástēs).
Declension
n-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | գեղարդն (gełardn) | գեղարդունք (gełardunkʻ) | |
| genitive | գեղարդան (gełardan) | գեղարդանց (gełardancʻ) | |
| dative | գեղարդան (gełardan) | գեղարդանց (gełardancʻ) | |
| accusative | գեղարդն (gełardn) | գեղարդունս (gełarduns) | |
| ablative | գեղարդանէ (gełardanē) | գեղարդանց (gełardancʻ) | |
| instrumental | գեղարդամբ (gełardamb) | գեղարդամբք (gełardambkʻ) | |
| locative | գեղարդան (gełardan) | գեղարդունս (gełarduns) |
n-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | գեղարդն (gełardn) | գարարդունք (garardunkʻ) | |
| genitive | գեղարդեան (gełardean) | գեղարդեանց (gełardeancʻ) | |
| dative | գեղարդեան (gełardean) | գեղարդեանց (gełardeancʻ) | |
| accusative | գեղարդն (gełardn) | գարարդունս (gararduns) | |
| ablative | գեղարդեանէ (gełardeanē) | գեղարդեանց (gełardeancʻ) | |
| instrumental | գեղարդեամբ (gełardeamb) | գեղարդեամբք (gełardeambkʻ) | |
| locative | գեղարդեան (gełardean) | գարարդունս (gararduns) |
Derived terms
- գեղարդնախոց (gełardnaxocʻ)
- գեղարդնապատառ (gełardnapataṙ)
- գեղարդնաւոր (gełardnawor)
Descendants
- Armenian: գեղարդ (geġard)
References
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “գեղարդն”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, page 533b
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “արդն”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, page 310a
- Aġayan, Ēduard (1974) Baṙakʻnnakan ew stugabanakan hetazotutʻyunner [Lexicological and Etymological Studies] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, pages 33–34
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “գեղարդն”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 155a
- Kocharov, P. (2010) “The Etymology of Armenian gełardn ‘Spear’”, in Indojevropejskoje jazykoznanije i klassičeskaja filologija - XIV. Materialy čtenij, posvjaščennyx pamjati prof. I.M. Tronskovo, volume II, Saint Petersburg: Nauka, pages 83–89
- Zēytʻunean A. S., editor (1998), Girkʻ Tʻuocʻ [Book of Numbers] (Hay hnagoyn tʻargmanakan yušarjanner), Antelias: Holy See of Cilicia, critical text, page 171
Further reading
- Awgerean, Mkrtičʻ, Čēlalean, Grigor (1865) “գեղարդն”, in Aṙjeṙn baṙaran haykaznean lezui [Pocket Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), 2nd edition, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 207a
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836) “գեղարդն”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, pages 535–536
- J̌axǰaxean, Manuēl (1837) “գեղարդն”, in Baṙgirkʻ i barbaṙ hay ew italakan [Armenian–Italian Dictionary], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 348a
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “գեղարդն”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 114a
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.