բուռն

From Old Armenian բուռն (buṙn); see below.

• (Eastern Armenian, standard) IPA^(key): [búrən]
• (Western Armenian, standard) IPA^(key): [pʰúrən]

• Audio (Eastern Armenian)

  (file)

բուռն • (buṙn) (superlative ամենաբուռն)

1. impetuous, vehement; violent

   բուռն ծափեր ― buṙn capʻer ― wild applause

The origin is uncertain.

The sense “strong, violent” may be etymologically distinct from the sense “hollow of the hand; fist”; the former may derive from Proto-Indo-European *bʰrH-on-, from the root *bʰerH-, and be cognate with արբուն (arbun), Sanskrit भूर्णि (bhūrṇi-, “zealous, wild”), भुरण (bhuraṇa, “active, quick, lively”), Ancient Greek φυρμός (phurmós, “confused mass”).

բուռն • (buṙn)

1. hollow of the hand; cupped hand

   բուռն մի ― buṙn mi ― a handful

2. fist

   բուռն հարկանել ― buṙn harkanel ― to undertake, begin

   ի բուռն արկանել, առնուլ, զբռամբ ածել, արկանել, ընդ բռամբ ունել ― i buṙn arkanel, aṙnul, zbṙamb acel, arkanel, ənd bṙamb unel ― to take, to grasp, to arrest; to rule, to conquer, to subjugate

   բուռն հարկանել զօձեաց ― buṙn harkanel zōjeacʻ ― to take by the neck

   • 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).3.1–4:[1]

     Է երէ ինչ, որ կոչի աւթողոփոս․ գազան սաստիկ էրէ․ մինչ որսորդաց չէ հնար զնա ի բուռն արկանել։ Եղջիւրս ունի երկայնս եւ սղոցաձեւս, մինչեւ զծառս մեծամեծս եւ բարձունս սղոցել․ եւ յորժամ ծարաւեսցի, գնայ յԱրածանի գետ եւ ըմբէ ջուր։

     Ē erē inčʻ, or kočʻi awtʻołopʻos; gazan sastik ērē; minčʻ orsordacʻ čʻē hnar zna i buṙn arkanel. Ełǰiwrs uni erkayns ew słocʻajews, minčʻew zcaṙs mecamecs ew barjuns słocʻel; ew yoržam carawescʻi, gnay yAracani get ew əmbē ǰur.

     • Translation by Gohar Muradyan

       There is an animal called autholops, an exceedingly fierce animal; until the hunters are unable to catch it. It has long horns in the shape of a saw, so that it is able to saw very large and high trees. And when it is thirsty, it goes to the river Aracani and drinks water.

3. (figuratively) power, authority

   ի բուռն գալ, անկանել ― i buṙn gal, ankanel ― to be taken, seized, arrested

4. (figuratively) violence, force, tyranny

   բուռն առնել, լինել, ի վերայ դնել ― buṙn aṙnel, linel, i veray dnel ― to force, to offer violence

   ի բռին ունել, դնել զոգի/զոգիսն ― i bṙin unel, dnel zogi/zogisn ― to risk, to hazard, to expose oneself to peril

5. (figuratively) tyrant, usurper

բուռն • (buṙn)

1. strong, violent, impetuous, furious, fiery, spirited, energetic, unruly, vehement, vigorous, angry, enraged, tyrannical, predominant, powerful

բուռն • (buṙn)

1. (figuratively) violently, ardently; with violence

   բուռն դէտ/դէպ ունել ― buṙn dēt/dēp unel ― to aim at

• Armenian: բուռ (buṙ), բուռն (buṙn), բռունցք (bṙuncʻkʻ)
• Romani: burnek

• Petrosean, Matatʻeay (1879) “բուռն”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “բուռն”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “բուռն”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
• Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 194