ասեմ
Old Armenian
Etymology
Usually derived from Proto-Indo-European *h₂ǵ-, zero-grade of *h₂eǵ- (“to say”).[1][2][3] The -ս- (-s-) instead of expected -ծ- (-c-) is probably from a perfect formation *h₂ǵ-t → -ստ- (-st-) and a generalisation of -ս- (-s-).[3] The regular reflex *ած- (*ac-) may perhaps be seen in առած (aṙac).[3]
Verb
ասեմ • (asem)
- to say, to express, to speak, to relate, to recite, to tell, to recount, to declare, to pronounce, to utter, to dictate
- ասել յառաջագոյն ― asel yaṙaǰagoyn ― to foretell
- ասել վերստին ― asel verstin ― to repeat
- չարիս ասել զումեքէ ― čʻaris asel zumekʻē ― to speak badly of a person
- բարիս ասել զումեքէ ― baris asel zumekʻē ― to speak well of a person
- ասա՛ ինձ ― asá inj ― tell me
- պարտ է ասել ― part ē asel ― one must say
- որպէս ասացաք ― orpēs asacʻakʻ ― as we have said
- համառօտ ասել ― hamaṙōt asel ― briefly, in one word
- չգիտեմ զինչ ասել ― čʻgitem zinčʻ asel ― I know not what to say
- զինչ ասիցեն զքէն ― zinčʻ asicʻen zkʻēn ― what will they say of you?
- անհիմն է զոր ասեսդ ― anhimn ē zor asesd ― what you say is without foundation
- չգիտէ զոր ինչ ասէ ― čʻgitē zor inčʻ asē ― he does not know what he says
- ցանգ զնոյն ասել ― cʻang znoyn asel ― to repeat always the same thing
- ասել զկարծիս իւր զիմեքէ ― asel zkarcis iwr zimekʻē ― to give one's opinion on some thing
- սուտ ասել ― sut asel ― to tell falsehoods or lies
- ասել զճշմարտութիւն ― asel zčšmartutʻiwn ― to speak the truth
- ոչ ասել ― očʻ asel ― to say no
- ասել այո ― asel ayo ― to say yes
- զինչ կամիցի ասել այս ― zinčʻ kamicʻi asel ays ― what does that mean?
- այլ զինչ ասեմս ― ayl zinčʻ asems ― but what do I say?
- ըստ ասելոյ իւրաքանչիւր ― əst aseloy iwrakʻančʻiwr ― as everyone says
- ասել ընդ միտս ― asel ənd mits ― to say to oneself
- զայս իբրեւ ասաց ― zays ibrew asacʻ ― when he has said that, at these words
- զայս ասացեալ ― zays asacʻeal ― that said
- to sing (said of birds)
Conjugation
active
| infinitive | ասել (asel) | participle | ասացեալ (asacʻeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | ասաց- (asacʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ասեմ (asem) | ասես (ases) | ասէ (asē) | ասեմք (asemkʻ) | ասէք (asēkʻ) | ասեն (asen) | |
| imperfect | ասէի, ասեի* (asēi, asei*) | ասէիր, ասեիր* (asēir, aseir*) | ասէր (asēr) | ասէաք, ասեաք* (asēakʻ, aseakʻ*) | ասէիք, ասեիք* (asēikʻ, aseikʻ*) | ասէին, ասեին* (asēin, asein*) | |
| aorist | ասացի (asacʻi) | ասացեր (asacʻer) | ասաց (asacʻ) | ասացաք (asacʻakʻ) | ասացէք, ասացիք (asacʻēkʻ, asacʻikʻ) | ասացին (asacʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ասիցեմ (asicʻem) | ասիցես (asicʻes) | ասիցէ (asicʻē) | ասիցեմք (asicʻemkʻ) | ասիցէք (asicʻēkʻ) | ասիցեն (asicʻen) | |
| aorist | ասացից (asacʻicʻ) | ասասցես (asascʻes) | ասասցէ (asascʻē) | ասասցուք (asascʻukʻ) | ասասջիք (asasǰikʻ) | ասասցեն (asascʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | ասա՛ (asá) | — | — | ասացէ՛ք (asacʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | ասասջի՛ր (asasǰír) | — | — | ասասջի՛ք (asasǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ ասեր (mí aser) | — | — | մի՛ ասէք (mí asēkʻ) | — | |
| *rare note the irregular aorist stem | |||||||
mediopassive
| infinitive | ասել, ասիլ* (asel, asil*) | participle | ասացեալ (asacʻeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | ասաց- (asacʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ասիմ (asim) | ասիս (asis) | ասի (asi) | ասիմք (asimkʻ) | ասիք (asikʻ) | ասին (asin) | |
| imperfect | ասէի (asēi) | ասէիր (asēir) | ասէր, ասիւր (asēr, asiwr) | ասէաք (asēakʻ) | ասէիք (asēikʻ) | ասէին (asēin) | |
| aorist | ասացայ (asacʻay) | ասացար (asacʻar) | ասացաւ (asacʻaw) | ասացաք (asacʻakʻ) | ասացայք (asacʻaykʻ) | ասացան (asacʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ասիցիմ (asicʻim) | ասիցիս (asicʻis) | ասիցի (asicʻi) | ասիցիմք (asicʻimkʻ) | ասիցիք (asicʻikʻ) | ասիցին (asicʻin) | |
| aorist | ասացայց (asacʻaycʻ) | ասասցիս (asascʻis) | ասասցի (asascʻi) | ասասցուք (asascʻukʻ) | ասասջիք (asasǰikʻ) | ասասցին (asascʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | ասա՛ց (asácʻ) | — | — | ասացարո՛ւք (asacʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | ասասջի՛ր (asasǰír) | — | — | ասասջի՛ք (asasǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ ասիր (mí asir) | — | — | մի՛ ասիք (mí asikʻ) | — | |
| *post-classical note the irregular aorist stem | |||||||
Derived terms
- այլասացիկ (aylasacʻik)
- այլասացութիւն (aylasacʻutʻiwn)
- անապուսելի (anapuseli)
- անասաց (anasacʻ)
- անասացութիւն (anasacʻutʻiwn)
- անասելի (anaseli)
- անասուն (anasun)
- անուշասաց (anušasacʻ)
- ապասեմ (apasem)
- ապասոցեմ (apasocʻem)
- ապասութիւն (apasutʻiwn)
- ապոսեմ (aposem)
- ապոսմնեմ (aposmnem)
- ապուշեմ (apušem)
- ապուսեմ (apusem)
- ապուսութիւն (apusutʻiwn)
- առակասաց (aṙakasacʻ)
- առաջասացութիւն (aṙaǰasacʻutʻiwn)
- առասանութիւն (aṙasanutʻiwn)
- առասացութիւն (aṙasacʻutʻiwn)
- առասեմ (aṙasem)
- առաքելասաց (aṙakʻelasacʻ)
- ասացած (asacʻac)
- ասացական (asacʻakan)
- ասացող (asacʻoł)
- ասացուած (asacʻuac)
- ասացութիւն (asacʻutʻiwn)
- ասացումն (asacʻumn)
- ասեմ (asem)
- ասող (asoł)
- ասուն (asun)
- աստուածասաց (astuacasacʻ)
- ասք (askʻ)
- արտասանեմ (artasanem)
- արտասանութիւն (artasanutʻiwn)
- արտասեմ (artasem)
- բազմասաց (bazmasacʻ)
- բաղասացութիւն (bałasacʻutʻiwn)
- բամբռասաց (bambṙasacʻ)
- բարեասաց (bareasacʻ)
- բարեսաց (baresacʻ)
- բարիասաց (bariasacʻ)
- բարձրասացութիւն (barjrasacʻutʻiwn)
- բացասաբար (bacʻasabar)
- բացասական (bacʻasakan)
- բացասայց (bacʻasaycʻ)
- բացասացութիւն (bacʻasacʻutʻiwn)
- բացասեմ (bacʻasem)
- բացասոցեմ (bacʻasocʻem)
- բացասութիւն (bacʻasutʻiwn)
- բացասումնբեմասացութիւն (bacʻasumnbemasacʻutʻiwn)
- բացուսեմ (bacʻusem)
- գովասան (govasan)
- գովասանական (govasanakan)
- գովասանեմ (govasanem)
- գովասանութիւն (govasanutʻiwn)
- գովասաց (govasacʻ)
- գովասացութիւն (govasacʻutʻiwn)
- դատասաց (datasacʻ)
- դատարկասաց (datarkasacʻ)
- դժուարասաց (džuarasacʻ)
- երեքսրբասացութիւն (erekʻsrbasacʻutʻiwn)
- ընդդիմասաց (ənddimasacʻ)
- ընդդիմասացութիւն (ənddimasacʻutʻiwn)
- ինքնասաց (inkʻnasacʻ)
- կանխասաց (kanxasacʻ)
- կանխասացեալ (kanxasacʻeal)
- կանխասացիկ (kanxasacʻik)
- կանխասացուածք (kanxasacʻuackʻ)
- կանխասացութիւն (kanxasacʻutʻiwn)
- կցրդասաց (kcʻrdasacʻ)
- հակասացեալ (hakasacʻeal)
- ճառասաց (čaṙasacʻ)
- ճառասացութիւն (čaṙasacʻutʻiwn)
- ճարտասան (čartasan)
- ճարտասանական (čartasanakan)
- ճարտասանեմ (čartasanem)
- ճարտասանութիւն (čartasanutʻiwn)
- ճարտարասան (čartarasan)
- ճարտարասանական (čartarasanakan)
- ճարտարասանեմ (čartarasanem)
- ճարտարասանութիւն (čartarasanutʻiwn)
- մակասեմ (makasem)
- մեղաասացութիւն (mełaasacʻutʻiwn)
- մեղայասացութիւն (mełayasacʻutʻiwn)
- մեղմասացութիւն (mełmasacʻutʻiwn)
- յառաջասաց (yaṙaǰasacʻ)
- յառաջասացեալ (yaṙaǰasacʻeal)
- յառաջասացութիւն (yaṙaǰasacʻutʻiwn)
- յառաջասացումն (yaṙaǰasacʻumn)
- յորդասաց (yordasacʻ)
- նախասաց (naxasacʻ)
- նախասացեալ (naxasacʻeal)
- նախասացիկ (naxasacʻik)
- նախասացութիւն (naxasacʻutʻiwn)
- նորասացիկ (norasacʻik)
- ուղղասացութիւն (ułłasacʻutʻiwn)
- չարասաց (čʻarasacʻ)
- պատգամասաց (patgamasacʻ)
- սաղմոսասաց (sałmosasacʻ)
- սաղմոսասացութիւն (sałmosasacʻutʻiwn)
- ստորասացութիւն (storasacʻutʻiwn)
- ստորասեմ (storasem)
- սրբասաց (srbasacʻ)
- սրբասացութիւն (srbasacʻutʻiwn)
- սրովբէասացիկ (srovbēasacʻik)
- վայասացութիւն (vayasacʻutʻiwn)
- վերասացեալ (verasacʻeal)
- վերասացութիւն (verasacʻutʻiwn)
- վիպասանաբար (vipasanabar)
- վիպասանական (vipasanakan)
- վիպասանեմ (vipasanem)
- վիպասանութիւն (vipasanutʻiwn)
- վիպասեմ (vipasem)
- տաղասաց (tałasacʻ)
- տաղասացութիւն (tałasacʻutʻiwn)
- տրամասանակութիւն (tramasanakutʻiwn)
- ցցասաց (cʻcʻasacʻ)
- փափկասաց (pʻapʻkasacʻ)
Descendants
- Armenian: ասել (asel)
References
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “աս”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Rix, Helmut, editor (2001), Lexikon der indogermanischen Verben [Lexicon of Indo-European Verbs] (in German), 2nd edition, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, →ISBN, page 256
- Martirosyan, Hrach (2010) “asem”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page aṙac of 103, 117
Further reading
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ասեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “ասեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Godel, Robert (1975) An introduction to the study of classical Armenian, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, page 51
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.